Nederland

Hulp aan mensen zonder verblijfsstatus is strafbaar

NEDERLAND Een artikel in de Nederlandse Asielnoodmaatregelenwet heeft tot gevolg dat hulp aan mensen zonder verblijfsstatus strafbaar is. De Raad van State bij onze noorderburen oordeelt dat volgens deze wet ook medische hulp strafbaar kan zijn. Dat schrijven onze collega’s van het Nederlandse tijdschrift Medisch Contact.

Filip Ceulemans

Begin juli keurde een meerderheid van de Nederlandse Tweede Kamer de Asielnoodmaatregelenwet goed, die tot doel heeft de migratie naar Nederland te bemoeilijken. De Koninklijke Nederlandse Maatschappij voor Geneeskunde (KNMG) vreesde direct dat de wet ook invloed zou hebben op de manier waarop artsen moeten omgaan met hulp aan mensen zonder verblijfsstatus. In haar toelichting bij de wet, bevestigt de Raad van State deze vrees. “Zelfs beperkte hulp zoals het aangeven van een kom soep kan al leiden tot strafbaarheid.”

Beroepsethiek

“De Raad bevestigt met deze voorlichting dat onze zorgen terecht zijn”, reageert KNMG-voorzitter Jurriaan Penders. “Artsen komen klem te zitten tussen hun zorgplicht en het strafrecht. De zorgplicht is stevig verankerd in onze wetgeving, in internationale verdragen en in de beroepsethiek van artsen. Medisch noodzakelijke zorg moet altijd toegankelijk zijn, zorgverleners mogen voor het verleden daarvan nooit gestraft worden.”

De Raad van State oordeelt voorts dat deze fundamentele vragen besproken hadden moeten worden tijdens de debatten in de Tweede Kamer. Volgens de KNMPG bevestigt dit dat het wetsvoorstel “onzorgvuldig tot stand is gekomen en ernstige juridische en morele dilemma’s creëert voor zorgverleners”. Mensen zonder geldige verblijfsstatus genieten nu al vaak te weinig zorg omdat ze uit vrees voor vervolging een bezoek aan een arts uitstellen. “Toegang tot medisch noodzakelijke zorg mag niet afhangen van iemands verblijfsstatus. Als artsen kunnen en willen wij het verlenen van zorg niet weigeren. Het is onze plicht én een kernwaarde van ons beroep”, aldus Penders.

'Als artsen kunnen en willen wij het verlenen van zorg niet weigeren'

Jurriaan Penders

Aanpassing

Omdat minister Van Weel bereid is de wet op dit punt aan te passen, roept de KNMG alle partijen op grondig kennis te nemen van het advies van de Raad van State en de wet in die zin aan te passen zodat ook in de toekomst deze groep patiënten de nodige zorg kan krijgen zonder dat artsen vervolging boven het hoofd hangt.

In België hebben mensen zonder wettig verblijf recht op dringende medische hulp. De arts wordt voor zijn interventie vergoed door het OCMW, mits bepaalde procedures zijn gevolgd. Het begrip ‘dringende medische hulp’ wordt overigens ruim geïnterpreteerd. Het gaat niet enkel om een bezoek aan de dienst spoedgevallen of een huisartsenwachtpost. Ook onder meer de opvolging van diabetes, een zwangerschap of chronische aandoeningen vallen hieronder.

Leven in waardigheid

Artsen kunnen in België niet vervolgd worden voor het verlenen van hulp aan mensen zonder papieren. Integendeel zelfs: ze hebben de deontologische en wettelijke plicht om hulp te verlenen. In een advies uit 2015 stipuleert de Orde van Artsen dat artsen in een eed beloven de menselijke waardigheid te zullen eerbiedigen. “De medische zorg aan vreemdelingen die onwettig in België verblijven, kan niet beperkt worden tot de onmiddellijke en dringende zorg die van levensbelang is. Ze dient alle zorg te omvatten die nodig is voor een leven in waardigheid.”