Semaglutide remt de biologische veroudering van hiv-dragers af
Op de CROI 2025 in San Francisco is een secundaire analyse van de ‘SLIM LIVER’-studie gepresenteerd, die leert dat semaglutide, een GLP-1-receptoragonist, die wordt gebruikt bij de behandeling van diabetes en als afslankmiddel, de epigenetische veroudering bij hiv-dragers zou kunnen afremmen. De studie van Michael Corley (Weill Cornell Medical College, New York) voegt dus een nieuwe dimensie toe aan dat geneesmiddel: semaglutide heeft invloed op de epigenetische leeftijd.
De huidige antiretrovirale behandeling werkt zo goed dat de levensverwachting van patiënten met hiv sterk is gestegen, tot nagenoeg hetzelfde niveau als in de algemene bevolking. Maar voor dat succes moet een prijs worden betaald: die patiënten vertonen vaak vanaf de leeftijd van vijftig jaar een voortijdige veroudering, die toe te schrijven is aan een combinatie van ontsteking, metabole en virale factoren. Frequente complicaties zijn lipohypertrofie, ophoping van visceraal vet in het abdomen en toename van de cardiovasculaire, hepatische en metabole comorbiditeiten. Tegen die achtergrond komt semaglutide, dat oorspronkelijk ontwikkeld is voor de behandeling van type 2-diabetes, alsmaar meer in de belangstelling.
Een innovatieve studie
Deze studie is een secundaire analyse van de ‘SLIM LIVER’-studie, die is uitgevoerd bij 108 hiv-dragers van gemiddeld 49 jaar (35% vrouwen). De gemiddelde BMI bedroeg 34 kg/m². Bij alle patiënten was het virus onderdrukt en het gemiddelde aantal CD4-cellen was 800/mm³. Alle patiënten vertoonden een abdominale lipohypertrofie. Ze werden in twee groepen ingedeeld: injectie van semaglutide (tot 1 mg per week) of een placebo gedurende 32 weken. De vorsers hebben het gewicht en de vetmassa gemeten en hebben de biologische leeftijd van de patiënten geëvalueerd met algoritmes van epigenetische horloges (wetenschappelijke tools gebaseerd op een evaluatie van de methylering van het DNA op perifeer bloed) van de eerste, de tweede, de derde en de vierde generatie. Met die “horloges’ kan je de cellulaire veroudering van het lichaam meten los van de chronologische leeftijd.
Daling van de hoeveelheid abdominaal vet
Een van de twee primaire eindpunten van de studie was de evolutie van de vetmassa tijdens behandeling met semaglutide. De hoeveelheid visceraal vet en onderhuids vetweefsel was met respectievelijk gemiddeld 30% en 11% gedaald, zonder belangrijk spierverlies. De vorsers hebben ook een specifieke biomarker, DNAmGripmax , ontdekt, die correleert met de spierfunctie. Door meting van die biomarker konden de vorsers voorspellen bij welke patiënten semaglutide de hoeveelheid vet in de lever en de ingewanden het sterkst zou verlagen. Dat kan ons op het spoor zetten van een geneeskunde op maat, waarbij epigenetische markers de indicatie voor behandeling zouden bepalen.
Gestabiliseerde epigenetische veroudering
Het tweede primaire eindpunt, waar het meest naar werd uitgekeken, was de epigenetische veroudering. De geraamde gemiddelde geannualiseerde verandering van de epigenetische leeftijd tijdens een follow-up van 32 weken verliep met alle algoritmes van epigenetische horloges sneller in de placebogroep: PCHorvath1 (+ 1,9 jaar), PCHorvath2 (+ 1,9 jaar), PCHannum (+ 2,3 jaar), PCPhenoAge (+ 2,7 jaar), PCGrimAge (+ 1,9 jaar). In de semaglutidegroep was dat: PCHorvath1 (+ 0,25 jaar), PCHorvath2 (- 0,07 jaar), PCHannum (- 0,08 jaar), PCPhenoAge (- 0,29 jaar), PCGrimAge (- 0,58 jaar) en DunedinPACE (- 0,04 jaar). Volgens de epigenetische horloge van de tweede generatie PCGrimAge en die van de derde generatie DunedinPACE was de gemiddelde geannualiseerde verandering significant zwakker in de semaglutidegroep dan in de placebogroep (p telkens 0,02).
Te volgen bijwerkingen
De behandeling werd al bij al goed verdragen, maar er zijn wel enkele ernstige bijwerkingen gerapporteerd: een geval van ernstige acute pancreatitis (graad 4) en twee gevallen van biliaire complicaties in de behandelde groep. Gezien die weliswaar zeer zeldzame bijwerkingen moeten risicopatiënten van dichtbij worden gevolgd.
Hiv-infectie: naar een globale aanpak van veroudering
Volgens de onderzoekers geven die nieuwe gegevens ons een beter inzicht in en perspectieven bij de behandeling van veroudering van hiv-dragers. Volgens die studie verlaagt semaglutide niet alleen de hoeveelheid vet in het lichaam, maar zou het ook een actieve rol kunnen spelen bij de preventie van een geaccelereerde veroudering, een belangrijk probleem bij de oudere patiënten. Volgens die studie zou analyse van het epigenetische profiel nuttig kunnen zijn om de werkzaamheid van een behandeling te voorspellen of om de invloed van een interventie op het verouderen te volgen. Die weliswaar fraaie resultaten moeten uiteraard in een grotere en langere studie worden bevestigd. Fase 3-studies met harde klinische eindpunten (cardiovasculaire accidenten, fragiliteit, sterfte) zijn nodig alvorens we kunnen overwegen semaglutide in de gewone praktijk voor te schrijven.
Ref.: Corley M. et al. Abstract 181, CROI 2025, San Francisco.
