Europese parlementaire vraag
EU: ook transgenderzorg valt onder richtlijn grensoverschrijdende gezondheidszorg
Ook transgenderzorg valt onder de EU-richtlijn over grensoverschrijdende gezondheidszorg. Dat zei Eurocommissaris voor Gezondheid en Dierenwelzijn Olivér Várhelyi.
Herman Nys, em. prof. medisch recht KU Leuven, ex-voorzitter VITAZ
Het Europees Parlementslid Lynn Boylan (The Left) stelde een parlementaire vraag aan de Europese Commissie over transgendergezondheidszorg en de Europese richtlijn grensoverschrijdende gezondheidszorg, die ook wel de Patiëntenrechtenrichtlijn wordt genoemd (Richtlijn 2011/24/EU).
Op 25 september 2025 gaf Commissielid Várhelyi namens de Europese Commissie een antwoord op deze vraag (vraag E-002089).
Wachtlijst van 13 jaar
Volgens de vraagsteller vertrouwt de transgendergemeenschap in Ierland regelmatig op Richtlijn 2011/24/EU. Er is geen nationaal beleid voor transgendergezondheidszorg, en de beschikbare diensten zijn binnen het land beperkt.
De belangrijkste door de overheid gefinancierde genderkliniek heeft naar schatting een wachtlijst van 2000 personen en 13 jaar voor nieuwe verwijzingen voor beoordeling. Deze kliniek vereist een volledige beoordeling voor alle patiënten, inclusief degenen die eerder zijn gediagnosticeerd in andere diensten.
Een van de vragen luidde of krachtens de Richtlijn patiënten die zijn gediagnosticeerd, een behandeling hebben ontvangen in andere lidstaten en vervolgens naar Ierland zijn teruggekeerd, hun zorg in Ierland moeten kunnen voortzetten zonder 13 jaar te hoeven wachten op een volledige herbeoordeling en zonder dat hun behandeling wordt onderbroken tijdens het wachten.
Een andere vraag was of, gelet op artikel 8.5 en 8.6 van de Richtlijn, een wachtperiode van 13 jaar als tijdig en medisch gerechtvaardigd kan worden beschouwd?
Het antwoord van de Commissie
In haar antwoord herinnert de Europese Commissie eraan dat lidstaten de continuïteit van de zorg moeten waarborgen en vrij verkeer van patiënten moeten respecteren.
Hoewel gezondheidszorg primair een verantwoordelijkheid van de lidstaten is, benadrukt Richtlijn 2011/24/EU dat ‘de lidstaat van affiliatie alle nodige maatregelen moet nemen om de continuïteit van de behandeling te waarborgen’’ (artikel 11, lid 1).
Wanneer de patiënt recht heeft op de gezondheidszorg overeenkomstig artikel 7 van de Richtlijn, mogen de lidstaten geen voorafgaande toestemming weigeren indien de gezondheidszorg niet binnen een medisch verantwoord tijdsbestek op hun grondgebied kan worden verleend (artikel 8, lid 5 en artikel 8, lid 6, onder d, van de Richtlijn).
Of een bepaalde wachttijd uiteindelijk voldoet aan de bepalingen van dit artikel, is gebaseerd op een objectieve medische beoordeling van de toestand en behoeften van de patiënt, zoals onder meer bepaald in de Richtlijn.
Het antwoord komt erop neer dat, gelet op de primaire verantwoordelijkheid van de lidstaten voor gezondheidszorg, van Ierland niet kan worden verlangd dat de wachttermijn van 13 jaar wordt ingekort. Maar de verantwoordelijke ziekteverzekeringsdienst in Ierland mag geen toestemming weigeren om de volledige transgenderzorg in een andere EU-lidstaat te ontvangen indien die niet binnen een medisch verantwoorde termijn in Ierland kan worden verstrekt.
