Borstkanker: welke follow-up voorzien bij premenopauzale patiënten?

De incidentie van borstkanker bij premenopauzale vrouwen stijgt en het betreft een agressievere kanker dan vroeger. Daarom is een goede follow-up belangrijk afhankelijk van de toegediende behandeling, maar ook met het oog op contraceptie en in geval van kinderwens. Professor Anne Gompel (Université Paris Cité) heeft een presentatie gegeven over hormoongevoelige borstkanker bij premenopauzale vrouwen.

Voor het starten van de behandeling moet je een gericht onderzoek uitvoeren.

• Bij behandeling met tamoxifen zijn de volgende onderzoeken geïndiceerd: bloedbeeld, serumlipiden, glykemie, leverfunctie, meting van de botdichtheid bij vrouwen die een hoog risico lopen op osteoporose of fracturen (zoals uiteraard bij al gemenopauzeerde vrouwen) en een volledig gynaecologisch onderzoek (tamoxifen veroorzaakt veranderingen van het endometrium, waardoor de interpretatie van een echografie van het bekken moeilijker wordt).

• Bij behandeling met een aromataseremmer moet je ook de plasmaconcentratie van vitamine D en stelselmatig de botdichtheid meten.

• Bij behandeling met een GnRH-analoog moet je de vitamine D-spiegel en de botdichtheid bijzonder goed volgen.

Routineonderzoeken tijdens de behandeling:

• Behandeling met tamoxifen: bloedbeeld, glykemie, serumlipiden en levertests om de twee jaar en botdichtheid als de patiënte tevens een GnRH-analoog krijgt. Jaarlijks een volledig gynaecologisch onderzoek; echografie enkel indien bloedverlies.

• Behandeling met aromataseremmers: het bloedonderzoek drie tot twaalf maanden na het starten van de behandeling herhalen en vervolgens jaarlijks. De botdichtheid controleren om de drie tot vijf jaar als die normaal is. Als de botdichtheid te laag is, moet je een behandeling voorschrijven en de botdichtheid om de 18-24 maanden controleren.

• Eventuele bijwerkingen zoals vasomotorische, seksuele of urogenitale problemen en cardiovasculaire risicofactoren.

• Een eventuele gewichtstoename en/of onvoldoende lichaamsbeweging. Volgens een meta-analyse gepubliceerd in 2023 hebben die twee factoren invloed op de sterfte aan borstkanker (1).

Contraceptie en kinderwens: goed begeleiden

Het is belangrijk patiënten met borstkanker te spreken over contraceptie. Volgens studies zou 21-84% van de patiënten geen voorbehoedsmiddel gebruiken. De eerste keuze is plaatsing van een koperspiraaltje en daarna een methode die een definitieve contraceptie bewerkstelligt. Als de patiënte bloedverlies vertoont, moet je de indicatie voor plaatsing van een spiraaltje bespreken met de oncoloog. In voorkomend geval is een strikte follow-up vereist.

De prognose in geval van een zwangerschap blijkt niet af te hangen van de aan- of afwezigheid van positieve lymfeklieren, maar is wat minder goed in geval van een hormoonreceptornegatieve borstkanker.

Bij patiënten met een hormoonreceptorpositieve borstkanker die zwanger willen worden, is een hormoontherapie van minstens 18-24 maanden wenselijk voor ze gaan proberen zwanger te worden, en na de bevalling en eventuele borstvoeding moet de behandeling zo snel mogelijk worden hervat. Tamoxifen moet je minstens negen maanden op voorhand stopzetten en vervangen door een combinatie van een GnRH-analoog en een aromataseremmer. Als de patiënte dan niet binnen zes maanden zwanger wordt, kan je medisch geassisteerde voortplanting aanraden.

Li Z et al. Association between high body mass index and prognosis of patients with early-stage breast cancer: A systematic review and meta-analysis. Cancer Pathog Ther. 2023 Apr 5;1(3):205-215. doi: 10.1016/j.cpt.2023.03.002