Training over seksualiteit bij 45-plussers

45-plussers ervaren door het ouder worden soms moeilijkheden met seksualiteit. De barrière om hierover te praten is groot, maar de doelgroep is wel vragende partij om in gesprek te gaan met een zorgverlener. Dat blijkt uit onderzoek van AP Hogeschool Antwerpen en Odisee Hogeschool.

De hogescholen ontwikkelden aangepaste opleidingen voor hulp- en zorgverleners. De doelgroep van 45-plussers wordt vaak over het hoofd gezien als het gaat over seksualiteit en intimiteit, zegt Luka Van Leugenhaege, lector-onderzoeker in de opleiding Vroedkunde van AP Hogeschool Antwerpen.

"Heel wat initiatieven werken rond seksualiteit en relaties, maar die richten zich meestal op tieners en adolescenten die hun seksualiteit beginnen te verkennen, koppels die proberen zwanger te worden, of ouders die net kinderen hebben gekregen. Ook voor vrouwen rond de menopauze is er aandacht, en de laatste jaren is er veel te doen over seksualiteit bij ouderen in woonzorgcentra."

"De grote groep tussen pakweg 45 en 75 wordt echter vergeten als het gaat om preventie en algemeen seksueel welzijn. Toch is het een belangrijke doelgroep: ze zijn actief, hebben een sociaal leven, en krijgen meer tijd voor zichzelf doordat hun kinderen uit huis gaan, of doordat ze op een bepaald moment zelf op pensioen gaan. Ook belangrijke fysieke en hormonale veranderingen treden op. Om daarmee om te gaan, heb je niets aan wat je op school leerde over de puberteit."

Bij de doelgroep komen bovendien vaker chronische aandoeningen en medicatiegebruik voor dan bij jongere populaties. Ze kunnen zorgen voor moeilijkheden tijdens seks of intimiteit. Patiënten zijn teleurgesteld als ze hierover niet worden voorgelicht. "Soms focust een arts vooral op de behandeling van de ziekte, en komt de impact op seksualiteit niet ter sprake", zegt Luka Van Leugenhaege. "Mannen die worden gediagnosticeerd met diabetes, kunnen bijvoorbeeld in sommige gevallen erectieproblemen ontwikkelen. Als ze daarvoor niet gewaarschuwd worden, zijn ze ongerust en gaan ze vaak zelf op zoek naar wat de oorzaak zou kunnen zijn."

Bij de doelgroep bestaat er heel wat schroom om een zorgverlener daarover aan te spreken. "Uit het onderzoek bleek dat ze eigenlijk liefst zou hebben dat de huisarts het onderwerp zelf aankaart. Het volstaat daarbij eigenlijk dat de arts zegt: even terzijde, dit zou een mogelijke impact van uw ziekte of de behandeling kunnen zijn; als u daar last van hebt, aarzel dan niet om erover te praten. Zelfs als de patiënt daar op dat moment nog niets van merkt, is de opening wel gemaakt en kan hij of zij het later veel makkelijker zelf aanhalen tijdens een vervolgafspraak."

Vormingen

Met steun van het Europese Interreg 2 Zeeën-programma ontwikkelden de onderzoekers een uitgebreid en gratis trainingsprogramma rond seksuele gezondheid voor zorgprofessionals. Het omvat vier opleidingen. De basis, 'Start to SHIFT' is een e-learningmodule over de impact van ouder worden op seksualiteit. In deze module leren zorgverleners een basis aan communicatietechnieken om seksualiteit bespreekbaar te maken, en maken ze kennis met doorverwijsopties. De module kan op eigen tempo gevolgd worden.

De drie andere trainingen worden online of face-to-face georganiseerd. Het lesmateriaal voor deze trainingen is online beschikbaar, zodat een artsenpraktijk of kring ook zelf een training kan organiseren, en het is ook mogelijk om ervaren trainers uit te nodigen.

De drie topics zijn 'Embrace Difference' (een training over diversiteit in relaties, genderdiversiteit, culturele diversiteit,...), 'Reduce Risk' (een training over risico's, gaande van soa's, seksueel overschrijdend gedrag, impact van chronische ziekten op seksualiteit tot seksuele disfunctie) en 'Assess and Communicate' (een training over vaardigheden om seksualiteit met de doelgroep bespreekbaar te maken).

Diversiteit

Uit het onderzoek bleek ook dat de doelgroep vaak zelf op zoek gaat naar informatie. Daarom werd voor hen een aparte website ontwikkeld met betrouwbare informatie over seksualiteit en intimiteit. De site verwijst naar gezondheids- en welzijnszorgorganisaties in de buurt.

"We hebben geprobeerd om zo'n inclusief mogelijke website te maken", zegt Luka Van Leugenhaege, "zowel qua inhoud als visueel. Op sommige websites over seksualiteit en relaties zie je alleen foto's van jongeren en jonge mensen - daar kan deze doelgroep zich niet in herkennen. We hebben ook video's gemaakt zodat het beeldmateriaal de boodschap ondersteunt."