Naar een keerpunt in de behandeling van moeilijk te behandelen kankers

ONCOLOGIE Het congres van de European Society of Medical Oncology (ESMO) dat eind oktober gehouden werd in Berlijn, zette meerdere veelbelovende aanwinsten op het vlak van immunotherapie, gerichte behandelingen en de behandeling van kanker op maat in de schijnwerpers.

Een aantal ervan zou weleens de standaardbehandeling kunnen worden: CAR-T-celtherapie voor vaste tumoren, een geconjugeerde antistof (d.w.z. gekoppeld aan een cytostaticum) als eerstelijnstherapie bij drievoudig negatieve borstkanker, een nieuwe post-adjuvante behandeling bij HER+/HER2- borstkanker en behandeling van KRAS G12D-positieve pancreaskanker.

CAR-T-celtherapie voor vaste tumoren

Een van de hoogtepunten van het congres was de presentatie van de eerste resultaten van een CAR-T-celtherapie (satricabtagene autoleucel) gericht tegen een antigeen dat bepaalde vaste tumoren tot expressie brengen. Zelfs in geval van een recidief na meerdere behandelingslijnen kan een CAR-T-celtherapie op maat een langdurige tumorcontrole bewerkstelligen. De tolerantie is aanvaardbaar. 

Drievoudig negatieve borstkanker

Een ander hoogtepunt was de presentatie van een studie met sacituzumab govitecan, een geconjugeerde antistof, als eerstelijnstherapie bij patiënten met een drievoudig negatieve borstkanker. Dat zijn altijd moeilijk te behandelen patiënten geweest. De progressievrije overleving was significant beter dan met de standaardchemotherapie, het veiligheidsprofiel was aanvaardbaar en de tumorcontrole was beter.

Dat zou weleens snel kunnen doorsijpelen in de richtlijnen. Die geconjugeerde antistof zou de voorkeur kunnen krijgen zodra een diagnose van metastasering is gesteld, vooral bij patiënten die geen immunotherapie kunnen krijgen. Tijdens het multidisciplinair overleg zal dan misschien sneller worden beslist een gerichte behandeling voor te schrijven, en in voorkomend geval moet je anticiperen op bijwerkingen, een hematologische follow-up organiseren, de bijwerkingen aanpakken en de follow-up op lange termijn aanpassen.

HR+/HER2- borstkanker

Op het congres van de ESMO zijn ook recente gegevens gepresenteerd over de adjuvante behandeling bij HR+/HER2- borstkanker. Volgens een nieuwe studie, die tijdens een mondelinge sessie is gepresenteerd, zou toevoeging van een CDK4/6-remmer, die de celcyclus remt, tijdens de adjuvante periode de overleving zonder invasief recidief kunnen verbeteren, vooral bij patiënten met een intermediair of hoog risico.

Als dat de nieuwe standaardbehandeling wordt, moeten oncologen de patiëntenselectie dienovereenkomstig aanpassen, het veiligheidsprofiel op lange termijn evalueren en een psychologische begeleiding, laboratoriumcontroles en een aanpak van de bijwerkingen voorzien. De gunstige effecten moeten worden afgewogen tegen het risico op overbehandeling, de kosten en de therapietrouw.

Pancreaskanker

Een van de onderwerpen die veel aandacht heeft getrokken, was pancreaskanker, een kanker waarvan de behandeling al geruime tijd niet is verbeterd. Nu zijn voor het eerst fraaie resultaten gepresenteerd met een orale remmer die specifiek gericht is tegen de KRAS G12D-mutatie. Die mutatie is zeer frequent bij een adenocarcinoom van de pancreas.

Momenteel loopt een studie bij 66 patiënten met een gevorderde pancreaskanker met de KRAS G12D-mutatie, die worden behandeld met GFH375, een nieuw peroraal geneesmiddel. De tussentijdse resultaten die zijn gepresenteerd op het congres, zijn toch frappant, wetende dat een pancreasadenocarcinoom bijzonder resistent is tegen chemotherapie. Bij circa 41% van de patiënten is de tumor significant gekrompen en bij 97% is de tumor kleiner geworden of minstens stabiel gebleven. Na een mediane follow-up van circa 141 dagen was 83% van de patiënten nog altijd in leven en na drie maanden was de tumor vrij goed onder controle. De bijwerkingen konden al bij al goed worden opgevangen.

Die resultaten volstaan nog niet om de richtlijnen aan te passen, maar ze vormen de basis voor latere gerandomiseerde, vergelijkende studies versus de huidige standaardbehandeling (FOLFIRINOX, gemcitabine + nab-paclitaxel, …). Systematische bepaling van het moleculaire profiel is dan ook erg belangrijk, ook bij kankers waarbij dat tot voor enkele jaren geen prioriteit was.

Dat positieve signaal is overigens hoopgevend. Lange tijd werd het onmogelijk geacht, maar nu verschijnen toch therapeutische targets op het toneel zoals KRAS. Andere subgroepen van patiënten waarvoor er nog geen therapeutische opties bestaan, zullen ook kunnen genieten van een precisiebehandeling. De huidige therapeutische revolutie zal dus misschien ook gelden voor pancreaskanker.

Gepersonaliseerd en complex zorgtraject

Dat alles ligt in de lijn van de huidige evolutie in de oncologie: een meer gepersonaliseerde behandeling, aanpassing van de behandeling aan het moleculaire of het klinische profiel en multimodale opties. Voor de artsen betekent dit dat de behandeling niet meer beperkt zal blijven tot een standaardschema van chemotherapie, radiotherapie en hormoontherapie, maar zal worden uitgebreid, afhankelijk van het profiel van de patiënte en de context.

Gezien die therapeutische innovaties zal de organisatie dienovereenkomstig moeten worden aangepast: vorming van CAR-T-celtrajecten, coördinatie tussen medische oncologie, hematologie, apotheek en ondersteunende zorg, multidisciplinaire vergaderingen om de nieuwe opties te integreren en follow-up van de toxiciteit op lange termijn. De toegang tot geneesmiddelen, de kosten en de selectiecriteria worden dan wel heel belangrijk, zowel vanuit medisch oogpunt als voor het systeem, meer bepaald volgens de werking van de verschillende gezondheidszorgstelsels.

Voorbarig enthousiasme?

Voorzichtigheid blijft echter geboden aangezien zoals op veel congressen ook de gegevens die op het ESMO 2025 zijn gepresenteerd, merendeels preliminaire gegevens zijn. Wat bv.  geconjugeerde antistoffen betreft, de follow-up is nog te kort, het effect op de totale overleving en de bijwerkingen op lange termijn zijn nog niet bekend. Wat een adjuvante behandeling met CDK4/6-remmers betreft, is een rigoureuze follow-up vereist gezien het risico op overbehandeling en chronische bijwerkingen.

Daarom zijn post-marketingstudies, registers, prospectieve cohortonderzoeken om gegevens te verkrijgen in het reële leven en een systematische monitoring nodig om de duur van de gunstige effecten, de levenskwaliteit, de overleving op lange termijn, late toxiciteit en de weerslag op de volksgezondheid te evalueren.

Referenties:
1. Qi C et al. Claudin-18 isoform 2-specific CAR T-cell therapy (satri-cel) versus treatment of physician's choice for previously treated advanced gastric or gastro-oesophageal junction cancer (CT041-ST-01): a randomised, open-label, phase 2 trial. Lancet. 2025 Jun 7;405(10494):2049-2060. doi: 10.1016/S0140-6736(25)00860-8.
2. Cortés J et al. Sacituzumab Govitecan in Untreated, Advanced Triple-Negative Breast Cancer. N Engl J Med. 2025 Nov 13;393(19):1912-1925. doi: 10.1056/NEJMoa2511734.
3. Johnston SRD et al. monarchE: Primary overall survival (OS) results of adjuvant abemaciclib + endocrine therapy (ET) for HR+, HER2-, high-risk early breast cancer (EBC). ESMO Congress 2025 – LBA 13.
4. GenFleet Therapeutics. Efficacy and Safety of GFH375 Monotherapy in Previously Treated Advanced KRAS G12D Mutant Pancreatic Ductal Adenocarcinoma (PDAC). ESMO Congress 2025 - Abstract LBA84.