Een gezonde huid op oudere leeftijd

We kunnen er niet onderuit: de huid wordt aangetast door de tand des tijds. Sommige veranderingen hebben louter met de ouderdom te maken, andere zijn een teken van iets wat minder goed functioneert of zijn het signaal dat de patiënt aan een bepaalde aandoening lijdt. Onze kennis daarover laat ons toe om soms erg doeltreffend in te grijpen.

Onder invloed van zowel intrinsieke als extrinsieke factoren zien we dat de huid op alle niveaus veranderingen gaat vertonen. De belangrijkste zijn echter ter hoogte van de lederhuid. De fibroblasten en de elastische vezels verouderen en dat geeft aanleiding tot rimpels, het gevolg van de invloed van de zwaartekracht op de huid die slapper wordt. Zones die niet aan de zon worden blootgesteld vertonen een dunner wordende huid die ook vaak droog is. Het dermale capilaire netwerk desorganiseert zich en wordt gemakkelijker beschadigd, wat de ontwikkeling van hemorragische plekken (de seniele purpura van Bateman) bevordert. Die zien we vooral op de voorarm. Ze verdwijnen na enkele weken. Op het niveau van de pigmentatie krijgen we bruine plekken (seniele lentigo) die te wijten zijn aan de zon. Deze plekken moeten we goed in de gaten houden omdat zij aanleiding kunnen geven tot precancerogene (keratose) tot cancerogene letsels.

Advies in het geval van pruritus

De toiletartikelen mogen niet agressief zijn: verkies een overvette zeep (zeep verrijkt met derivaten van lanolie, glycerine, vette alcohol) of artisanale zeep die gevormd is door de verzeping van vetten met behulp van alkalische stoffen (NaOH of KOH) die de hydrolypide film beter respecteren. Vermijd vloeibare zepen omdat ze vaak onvoldoende worden afgespoeld. Prefereert de patiënt toch een liquide vorm, dan is het beter om te kiezen voor zeep op basis van niet-ionisch tensioactieve stoffen (alcanolamiden, geëthoxyleerde alcoholen, polyglycol) boven deze op basis van anionische tensioactieve stoffen (zoals alkylsulfaten, alkylethersulfaten...), die gekenmerkt worden door hun sterk schuimend effect.

Eczeem

Zeker in de winterperiode zien we bij ouderen vaak een soort van eczeem dat gepaard gaat met een gebarsten en gescheurde huid (asteatotisch of craquelé-eczeem, wintereczeem). We krijgen diffuse plaques met onregelmatige barsten van de huid, vooral op plaatsen waar er wrijfcontacten zijn (de zijkanten van de benen, de handen, ellebogen, knieën). Vooral de onderste ledematen lijden eronder omwille van mechanische redenen (sedentair leven, problemen met de bloedsomloop) en fysisch-chemische oorzaken (verlaagd niveau van vrije vetzuren en triglyceriden). Dit soort eczeem vinden we ook terug bij mensen die lijden aan xerosis of andere aandoeningen zoals hiv of hypothyroïdie. De standaardbehandeling van dit soort eczeem bestaat uit het aanbrengen van verzachtende crème over het hele lichaam en het gebruik van niet-agressieve middelen voor de lichaamshygiëne.

De patiënt opvoeden

Een bijzonder aandachtspunt voor ouderen zijn de voeten. Die moeten we met de beste zorgen omringen omdat zij vaak de basis vormen van allerlei aandoeningen en chronische problemen (zoals bij diabetes).