Vooral vrouwen blijken kwetsbaar

Meer verslaving aan ultrabewerkt voedsel dan aan alcohol en tabak

Een nieuwe studie in Addiction toont aan dat verslaving aan ultrabewerkt voedsel (ultraprocessed foods, UPF) onder oudere Amerikanen vaker voorkomt dan alcohol- of tabaksverslaving.

Ultrabewerkt voedsel is rijk aan geraffineerde koolhydraten en vetten en heeft een lage voedingswaarde. Het is vaak ontworpen om beloningssystemen in de hersenen te stimuleren via toegevoegde smaken en textuur. Daardoor is het potentieel verslavend.

Een onderzoek bij 2.000 Amerikanen tussen 50 en 80 jaar oud toont aan dat 12 procent voldoet aan de criteria om van een verslaving aan UPF te spreken (gemeten via de Yale Food Addiction Scale 2.0). Dat is meer dan het percentage dat verslaafd is aan alcohol (1,5%) en tabak (4%).

Vooral vrouwen blijken kwetsbaar: 17 procent van de vrouwen rapporteerde verslavingsgedrag tegenover 7,5 procent van de mannen. In de leeftijdsgroep van 50 tot 64 jaar liep dit aandeel bij vrouwen op tot 21 procent.

Actief gepromoot bij vrouwen

De huidige cohort van middelbare leeftijd groeide op in de jaren ’70 en ’80, toen deze producten massaal op de markt werden gebracht. Dat gebeurde mede door tabaksbedrijven die hun productaanbod wilden diversifiëren. De ‘dieetvriendelijke’ varianten van UPF, zoals 'light' microgolfmaaltijden en koekjes, werden actief bij vrouwen gepromoot.

De studie laat verder zien dat UPF-verslaving nauw samenhangt met obesitas en overgewicht. Een UPF-verslaving kwam tot twintig keer vaker voor bij mannen en elf keer bij vrouwen met een te hoog BMI.

Daarnaast werd een verband gevonden met slechtere lichamelijke en psychische gezondheid, waaronder depressie en angststoornissen, en met sociale isolatie.

Jongere generaties zijn nog kwetsbaarder

De onderzoekers wijzen erop dat dit de eerste nationaal representatieve studie is die de omvang van het probleem bij oudere Amerikanen in kaart brengt en waarschuwen dat toekomstige generaties, die nog eerder en intensiever aan UPF’s zijn blootgesteld, mogelijk nog kwetsbaarder zullen blijken.

In zijn meest recente Voedingsaanbevelingen (2025) pleit de Belgische Hoge Gezondheidsraad ervoor om het gebruik van ultrabewerkte voedingsmiddelen te beperken en de voorkeur te geven aan onbewerkte of weinig bewerkte voeding.