Uitspraak bij uitzondering bekendgemaakt

Tuchtsanctie wegens inzage in patiëntendossier zonder toestemming

De provinciale raad West Vlaanderen van de Orde der Artsen heeft de tuchtstraf van de waarschuwing opgelegd aan een arts. De arts had zonder instemming van de patiënt en/of buiten het nagestreefde doel het patiëntendossier ingekeken. Opmerkelijk is dat de uitspraak werd gepubliceerd, iets wat - naar Nederlands voorbeeld - standaard zou moeten gebeuren.

Herman Nys, em. prof. medisch recht KU Leuven, ex-voorzitter VITAZ

De feiten van de zaak

De arts trad op als controlearts in het kader van een aanvraag voor langdurig verlof voor verminderde prestaties wegens medische redenen. Tijdens de controle deelde hij de patiënte mee dat hij haar ziekte erkende en herkende, maar dat hij niet over voldoende objectiveerbare gegevens beschikte om te oordelen of er om objectieve of subjectieve redenen niet meer dan 50% gewerkt zou kunnen worden.

Om toch meer informatie te verkrijgen, vroeg hij de ID-kaart van de klaagster, die zij zonder problemen overhandigde, om haar patiëntendossier te kunnen raadplegen. Hij deelde de patiënte uiteindelijk mee dat hij, met de gegevens in zijn bezit en in eer en geweten, niet in staat was om de aanvraag goed te keuren.

Tijdens de raadszitting erkende de arts in de fout te zijn gegaan door als controlearts een therapeutische relatie te hebben aangemaakt om zo het patiëntendossier van de klaagster te kunnen inkijken. Hij was zich er niet van bewust dat dit niet toegestaan was. Het was niet zijn bedoeling de integriteit van de klaagster te schenden. 

Tijdens zijn controle had hij alleen toegang tot een summier medisch verslag van de specialist, wat ontoereikend was voor een correcte besluitvorming over de toekenning van langdurig verlof wegens verminderde prestaties.

Het oordeel van de provinciale raad

De provinciale raad West-Vlaanderen van de Orde der artsen oordeelde dat de deontologische tekortkoming - namelijk in strijd met de vertrouwelijkheid van het patiëntendossier van klaagster, hiervan inzage te hebben genomen zonder haar toestemming - naar genoegen van recht bewezen was.

Bij het vaststellen van de sanctie voor de tuchtschending hield de raad rekening met de aard en ernst van de inbreuk die is begaan, evenals met de specifieke omstandigheden en de context waarin deze inbreuk plaatsvond.

De raad was begripvol voor de verzachtende omstandigheden die de controlerende arts aanvoerde. Echter stelden zij vast dat hij niet gerechtigd was om via de identiteitskaart van patiënten een therapeutische relatie aan te maken, om zo mogelijke verslagen van specialisten te raadplegen.

Om de controlearts het ontoelaatbare van zijn handelen te doen inzien en om hem aan te zetten in de toekomst een andere houding aan te nemen, was de raad van oordeel dat de tuchtsanctie van waarschuwing zich opdrong. Dit is de lichtste tuchtsanctie (artikel 16 van het KB nr. 79 betreffende de Orde der Artsen).

Het systematisch publiceren van (geanonimiseerde) tuchtrechtelijke uitspraken zou een belangrijke meerwaarde kunnen hebben.

Publicatie van tuchtrechtelijke uitspraken

De uitspraak werd gepubliceerd in Qratio, het tijdschrift van de provinciale raad (2025, nr. 3, p. 7-9). Het is echter zeer uitzonderlijk dat uitspraken van de provinciale raden of de raden van beroep van de Orde van Artsen publiek bekend worden gemaakt.

Als dat toch eens gebeurt, is dat vaak omdat tegen de uitspraak van een raad van beroep cassatieberoep werd aangetekend, zoals recent nog meerdere keren bleek uit arresten van het Hof van Cassatie waarover Artsenkrant berichtte. Maar de publicatie volgt dan wel met heel wat jaren vertraging.

Toch zou het systematisch publiceren van de tuchtrechtelijke uitspraken, uiteraard geanonimiseerd, volgens mij een belangrijke meerwaarde kunnen hebben.

Artsen, andere WUG-beoefenaars en (potentiële) patiënten krijgen hierdoor een beter inzicht in de werkelijke betekenis van het tuchtrecht en kunnen er eventueel lessen uittrekken. Het zou ook de band tussen de Orde en haar leden kunnen versterken. Een wijziging van het KB nr. 79 is daarvoor wel noodzakelijk.

Ook hier kan Nederland inspiratie bieden. Daar bestaat geen Orde, maar wel een tuchtrecht, voor alle belangrijke gezondheidszorgberoepen. De uitspraken van de regionale tuchtcolleges voor de gezondheidszorg en het centraal tuchtcollege voor de gezondheidszorg worden systematisch en anoniem gepubliceerd op de website Tuchtrecht.

Uitspraken van deze colleges die op 26 september werden gedaan, kunnen vandaag al geraadpleegd worden.