Durven we eindelijk te snijden om te genezen?
Tussen pleisters en sutuur
Moeten we samen ten onder gaan? De gezondheidszorg kraakt in haar voegen, en we voelen het allemaal. De begroting is een zinkend schip, de zorg wordt duurder, innovatie kost geld, en de minister van Volksgezondheid lijkt op een brandweerman met een tuinslang.
Ilse Degreef, handchirurg UZ Leuven, hoogleraar orthopedie KU Leuven
Ik geef het toe: ik ben misschien een simpele ziel. Correctie: zeker een simpele ziel, met een zwak voor logica en een lichte allergie voor kromme redeneringen. Maar zelfs ik weet dat een financieel gezond systeem draait op iets eenvoudigs: een evenwicht tussen inkomsten en uitgaven.
Laat dat nu net zijn waar het schoentje wringt. In de zorg hebben we vooral uitgaven. Veel uitgaven. En inkomsten? Die zijn er amper. Want zorg moet bereikbaar zijn, betaalbaar, universeel. En daar ben ik het volkomen mee eens.
Maar dan is er dat kleine, vaak verguisde fenomeen: de private geneeskunde. Een systeem waar de overheid niet rechtstreeks in investeert, maar waar wél geld circuleert. Geld dat niet verdwijnt in een Zwitsers bankkluis, maar wordt herverdeeld: naar personeel, naar dure toestellen, naar ziekenhuizen, zelfs naar onderzoek en opleiding. En ja, ook naar de arts. Die rijke dokter, weet je wel. Correctie: die arts met een stevig budgetbeheer en een boekhouder met stress.
Toch blijft de angst bestaan: wat als artsen massaal kiezen voor het private circuit? Wat als de publieke zorg uitgehold wordt? Moeten we dan de private geneeskunde afschaffen? Dat zou pas dom zijn. Dan schrappen we de enige inkomstenstroom die de zorg nog een beetje zuurstof geeft.
Wat als we elke arts verplichten om én in het publieke én in het private systeem actief te zijn?
Wat als we het eens omdraaien? Wat als we de private geneeskunde niet als bedreiging, maar als bondgenoot zien? Wat als we in plaats van alles te plafonneren en te demoniseren, net ruimte creëren voor innovatie, voor klinisch bewezen maar (nog) niet terugbetaalde behandelingen? Wat als we elke arts verplichten om én in het publieke én in het private systeem actief te zijn? Een soort zorgplicht-light.
Een symbiose, geen splitsing. Een samenwerking, geen concurrentie. De vrije markt als motor, de eed van Hippocrates als rem. En de Orde der Artsen als scheidsrechter, voor wie het te bont maakt.
Want laten we eerlijk zijn: we zijn al jaren aan het knabbelen aan de randen van een systeem dat structureel mank loopt. We plakken pleisters op een wonde die eigenlijk een primaire sutuur nodig heeft. Daarmee komen we bij de kernvraag van dit hele debat: kiezen we voor pleisters of sutuur? Kiezen we voor heling per primam intentionem, of blijven we wachten op een secundam?
De eerste optie vraagt moed, visie en samenwerking. Ze laat misschien een litteken na, maar wel één dat netjes gehecht is — met primaire sutuur, stevig en doelgericht. De tweede weg? Die is traag, pijnlijk en onzeker. Een open wonde die we laten etteren, in de hoop dat er ooit heling per secundam intentionem optreedt. Met een lelijk eindresultaat, als het al ooit sluit.
Excuseer het chirurgisch jargon — dat is beroepsmisvorming. Maar de metafoor is treffend: blijven we pleisters kleven op een systeem dat eigenlijk geopereerd moet worden? Of durven we eindelijk te snijden om te genezen?
De keuze is aan ons. Uitstel is geen optie meer. Want als we blijven wachten, dan is het niet alleen de zorg die littekens oploopt. Dan dreigt het hele systeem onherroepelijk te necrotiseren.
