Aangepast interieur compenseert verstoorde perceptie
DEMENTIE Omdat mensen met dementie een minder goede visuele perceptie ontwikkelen, is het belangrijk om een aangepaste omgeving voor hen te ontwerpen. Dankzij een VR-bril kunnen architecten, interieurontwerpers en leidinggevenden van woonzorgcentra ervaren hoe mensen met dementie de wereld zien.
Dementie wordt meestal geassocieerd met geheugenproblemen en gedragsveranderingen. Vaak wordt onderschat hoezeer de perceptie bij mensen met dementie verandert, zegt Dominique Scheldeman, National Segment Manager Health & Aged Care Belux bij Tarkett. "De ziekte zorgt ervoor dat het perifere zicht donkerder en vager wordt, en dat contrasten en kleuren minder goed waargenomen worden. Dat heeft een invloed op het dieptezicht. Als er onvoldoende contrast is tussen de vloer en de wanden, dan zal een persoon met dementie het moeilijker hebben om zich te oriënteren."
Een te groot contrast is echter ook niet goed. "Als in een woonzorgcentrum het contrast tussen de vloer in de leefkamer en de vloer in de badkamer te sterk is, kan dat ertoe leiden dat personen met dementie in de badkamer niet durven binnenstappen", stelt Dominique Scheldeman. "De visuele barrière is te groot en de persoon blokkeert aan de overgang. Het gevolg is dat hij niet naar het toilet durft te gaan, met alle gevolgen van dien. Dus door zoiets eenvoudigs als de kleur van de vloeren belemmer je de autonomie van die persoon en tast je zijn waardigheid aan."
Virtueel beleven
Onder architecten en interieurontwerpers is er vaak nog weinig kennis over dit onderwerp, zegt Dominique Scheldeman. Om ervoor te zorgen dat zij zich in het probleem kunnen inleven, liet Tarkett een virtual reality (VR) bril ontwerpen. "Als de filter in deze bril geactiveerd wordt, zie je de ruimte zoals iemand met dementie die waarneemt, met de kleuren, contrasten en patronen zoals zij die zien." Het effect is vergelijkbaar met de promillebril die de zichtbeperking bij alcoholgebruik simuleert.
Scheldeman hoopt dat met deze toepassing de toekomstige woonomgeving van mensen met dementie beter zal worden ingericht, met een aangepast gebruik van kleuren, contrasten en patronen. Dat hoeft geen impact te hebben op de keuze van de materialen of op het budget.
"Wij zijn uiteraard een commercieel bedrijf ( Tarkett produceert en levert oplossingen voor vloerbedekking, nvdr), maar daar ligt onze focus niet op. Mijn Franstalige collega en ikzelf willen vooral werken aan de bewustwording. Men realiseert zich nog onvoldoende welke toestroom aan mensen met dementie de woonzorgcentra de volgende jaren zullen moeten opvangen. Tegenwoordig wil men mensen lang als mogelijk thuis oud laten worden, maar bij mensen met dementie gaat dat op een bepaald moment niet meer. Zijn de woonzorgcentra voorbereid op die toestroom? Mijn aanvoelen is van niet."
Ook thuis
De inzichten in de verminderde perceptie kunnen ook helpen om de thuisomgeving van mensen met beginnende dementie te verbeteren. "Als je een witte toiletpot met een witte brik in een witte kamer hebt, zullen mensen met dementie heel slecht kunnen zien of de bril open of dicht is - met ook weer onaangename gevolgen voor henzelf en hun omgeving. Dat is heel simpel op te lossen door een zwarte wc-bril te plaatsen. Hetzelfde geldt voor steungrepen in de badkamer: zorg ervoor dat die een contrasterende kleur hebben, zodat ze goed waarneembaar zijn."
Dementie in cijfers
Volgens de WGO is dementie een prioriteit voor de gezondheidszorg. Wereldwijd zijn ongeveer 50 miljoen mensen getroffen door een vorm van dementie; tegen 2050 zullen dat er 152 miljoen zijn. De WGO schat de economische kosten van dementie op 818 miljard USD, of 1,1% van het BBP. In België zijn er naar schatting 202.000 mensen met dementie. De kans op dementie neemt sterk toe met de leeftijd: ruim 10% van de mensen boven de 65 jaar heeft dementie, bij mensen boven de 90 jaar is dat ruim 40%. Zowat 70% van de mensen met dementie woont thuis en wordt verzorgd door hun naaste familie en/of omgeving.
Zorg voor contrast
Contrast wordt bepaald door het verschil in lichtreflectiewaarde (LRV): dit is de totale hoeveelheid zichtbaar licht die weerkaatst wordt door oppervlakken zoals vloeren, muren, plafonds, deuren en meubilair. Ook de afwerking (mat of glanzend) en de structuur spelen een rol. De lichtreflectiewaarde gaat van 0 (volledig absorberend) tot 100 (totaal reflecterend) punten.
Een verschil van 10 LRV of minder is een laag contrast. Dat moedigt mensen met dementie aan van de ene ruimte naar de andere ruimte door te stappen maar helpt ook om deuropeningen van bijvoorbeeld een technische ruimte te camoufleren.
Een verschil van ongeveer 30 LRV is een duidelijk contrast dat kan dienen om zones af te bakenen, deurkrukken en steungrepen beter zichtbaar te maken en het dieptezicht te verbeteren.
