Langdurige arbeidsongeschiktheid: wordt het kluwen echt ontward?
Er worden dezer dagen dure eden gezworen inzake langdurige arbeidsongeschiktheid. Minister Vandenbroucke belooft nog in deze legislatuur 100.000 langdurig arbeidsongeschikten weer aan het werk te krijgen, en zo de uitgaven voor arbeidsongeschiktheid met 1,9 miljard euro te verminderen.
Dr. Stan Politis, voorzitter VBS
Hij heeft er echter niet bijverteld wat het ijkpunt is waartegenover die 1,9 miljard euro zal staan. Bovendien is er politiek altijd wel een uitweg om zeker te zijn dat men het getal haalt. De klassieke manier is om een bepaalde categorie langdurig arbeidsongeschikten uit het geheel te halen en niet meer mee te laten tellen met die berekening. Problem solved. Het duurt enkele seconden op papier.
Vanuit de ziekenfondsen liet Luc Van Gorp optekenen dat problem-solving vanuit een besparingslogica of een handhavingslogica niet zal werken, toch niet voor de problematiek van langdurig arbeidsongeschiktheid. En hij stelt vast: “Slechts een héél kleine minderheid van de mensen in arbeidsongeschiktheid kiést ervoor om de boel te belazeren.”
Deze logica kan je overigens doortrekken naar de zorg en de financiering van de gezondheidszorg, maar daar zijn het net de ziekenfondsen die voorhouden dat handhaving en besparingen dé oplossing zijn voor de gezondheidszorg-problematiek.
Adviseurs worden zo eerder uitvoerders van een handhavingslogica dan medische beoordelaars.
Kamerlid Frieda Gijbels (N-VA) stelde op 25 november 2025 een resolutie voor om de adviserend artsen van de ziekenfondsen onder te brengen bij het RIZIV. Het doel is een consistente en arbeidsgerichte evaluatie van arbeidsongeschiktheid, zonder extra kosten: de bestaande middelen van de mutualiteiten kunnen hiervoor worden gebruikt.
Dit is niet nieuw maar sluit aan bij eerdere voorstellen van de minister opgenomen in de kaderwet, die de centralisering van taken binnen het RIZIV al voorzag. Het was dan ook te verwachten dat de adviserend artsen op termijn onder de leiding van de DGEC zouden vallen. Adviseurs worden zo eerder uitvoerders van een handhavingslogica dan medische beoordelaars.
Volgens een adviserend arts met meer dan dertig jaar ervaring, zijn sommige voorstellen zelfs strijdig met Europese regelgeving. De jaarlijkse hernieuwing van attesten, en de beperking van het eerste ziekteattest tot drie weken zijn in de praktijk onuitvoerbaar, zeker bij patiënten in het buitenland. Hij schetst hoe controle onmogelijk wordt terwijl fraude net kansen krijgt.
Maatschappelijk kon Minister Vandenbroucke niet meer volhouden dat het onderhouden van meer dan 600.000 langdurig arbeidsongeschikten nog oké is in 2026. Wat de patiënten met Verhoogde Tegemoetkoming (VT) betreft, blijft hij intussen wel volhouden dat het wél nog oké is om 2,4 miljoen gerechtigden (>20% van de Belgische bevolking) te ondersteunen.
Moeilijk te begrijpen is dat niet, want de kosten daarvan worden niet afgewenteld op de Staat, maar op de financiers van de gezondheidszorg (vooral werkgevers/werknemers), maar ook op artsen. Met de instelling van het ereloonsupplementenverbod voor ambulante verstrekkingen per 1.1.2026, worden artsen immers verplicht verlieslatende prestaties toch te verlenen aan de volledige groep VT-patiënten.
Het is onbekend wat de kosten voor de samenleving zijn van alle primaire en secundaire voordelen die VT-patiënten ontvangen. Ook het RIZIV weet dit niet. We vermoeden dat we dit antwoord niet zullen krijgen binnen deze legislatuur. De reden hiervoor is simpel: dat antwoord kan niet worden gebruikt om artsen te straffen, en is daarom oninteressant.
We hopen vooral dat patiënten, ook diegenen die langdurig arbeidsongeschikt zijn, eerlijk behandeld worden met de nodige begeleiding en aandacht voor re-integratie en haalbaar werk. Het heeft immers geen zin als langdurig arbeidsongeschikten simpelweg van categorie veranderen, zoals naar het VT-statuut.
