Wereldgezondheidsorganisatie stelt voor het eerst richtlijn op over onvruchtbaarheid

De Wereldgezondheidsorganisatie (WHO) heeft een wereldwijde richtlijn uitgestuurd om de behandeling van onvruchtbaarheid veiliger, eerlijker en betaalbaarder te maken. Het is de eerste keer ooit dat de VN-organisatie over dat onderwerp een richtlijn uitstuurt. In de aanbevelingen is er aandacht voor behandeling en levensstijlfactoren, maar ook over terugbetaalbaarheid en mentale gezondheid.

Van onvruchtbaarheid is volgens de WHO sprake als een koppel er na twaalf maanden van "regelmatige onbeschermde geslachtsgemeenschap" niet in slaagt om natuurlijk zwanger te worden. Een op de zes (17,5 procent) van de koppels krijgt te maken met onvruchtbaarheid. 

In totaal zijn er veertig aanbevelingen om de preventie, diagnose en behandeling van onvruchtbaarheid te verbeteren. Volgens de WHO neemt wereldwijd de vraag naar behandelingen toe, maar blijft de toegang beperkt en leidt het in sommige landen tot catastrofale financiële uitgaven.

"Onderschatte uitdaging"

"Onvruchtbaarheid is een van de meest onderschatte uitdagingen voor de volksgezondheid van onze tijd en een belangrijk vraagstuk op het gebied van gelijkheid wereldwijd", zegt dr. Tedros Adhanom Ghebreyesus, directeur-generaal van de WHO. "We moedigen landen aan om deze richtlijn aan te nemen, zodat meer mensen toegang krijgen tot betaalbare, respectvolle en wetenschappelijk onderbouwde zorg."

In België worden bij ivf tot de leeftijd van 43 jaar maximaal zes behandelingen terugbetaald. Voor verschillende medische prestaties, medicatie en laboratoriumkosten moeten patiënten enkel remgeld betalen. De terugbetaling is wel gekoppeld aan wettelijke bepalingen waarbij rekening wordt gehouden met de leeftijd van de vrouw, de rangorde van de poging en de kwaliteit van de embryo's.

Investeringen in preventie

De richtlijn houdt ook aanbevelingen in voor dokters die behandelingen voorschrijven. Zo gaat het bijvoorbeeld over behandelmogelijkheden bij onderliggende aandoeningen, maar ook over risicofactoren zoals onbehandelde seksueel overdraagbare aandoeningen. De WHO-richtlijn roept ook op tot meer investeringen in preventie, waaronder voorlichting over vruchtbaarheid en onvruchtbaarheid op scholen, in de eerstelijnsgezondheidszorg en in reproductieve gezondheidscentra.

Daarnaast worden er aanbevelingen gedaan over lichamelijke activiteit, voeding en het gebruik van tabak. Volgens Ilse Delbaere, fertiliteitsonderzoeker aan de VIVES-hogeschool, is dat een positieve evolutie. Delbaere werkt zelf mee aan richtlijnen op de websites allesovervruchtbaarheid.be en gezondzwangerworden.be. "Bepaalde factoren spelen uiteraard mee voor wie zwanger wil worden", aldus Delbaere. "Zo weten we dat het gewicht een impact heeft op de zwangerschapskansen. Ook roken speelt een grote rol: roken zorgt ervoor dat heel wat lichaamscellen oxidatieve stress ervaren, ook de voortplantingscellen van mannen en vrouwen." 

Toch hebben koppels niet alles zelf in de hand. "Mensen die gezond leven en er alles aan doen om zwanger te worden, zijn niet gevrijwaard van onvruchtbaarheid, helaas. Onderliggende aandoeningen kunnen ook een grote rol spelen." In de richtlijn is er ook aandacht voor de erkenning van de mentale impact van onvruchtbaarheid of een infertiliteitsbehandeling. De WHO benadrukt de noodzaak om te zorgen voor voortdurende toegang tot psychosociale ondersteuning voor alle betrokkenen, aangezien onvruchtbaarheid een emotionele tol kan eisen, wat kan leiden tot depressie, angst en sociaal isolement.

Dat juicht Delbaere toe. "We zien dat onvruchtbaarheid een onderschatte impact heeft op een breed scala aan problemen", stelt ze. "Niet enkel op de mentale gezondheid, maar ook op de relatie weegt zoiets zwaar. Koppels ervaren onvruchtbaarheid als een falen. Daarnaast is een behandelplan vaak uitdagend en duurt het maandenlang, wat voor vermoeidheid zorgt. Dat daar erkenning voor komt is zeker een positieve ontwikkeling. In fertiliteitscentra kan men doorverwijzen naar erkende psychologen met ervaring binnen deze problematiek."