Herman Nys: 50 jaar medisch recht, 40 jaar ziekenhuisbestuur
MEMOIRES Op 1 juli van dit jaar eindigde het mandaat van Herman Nys als voorzitter van VITAZ, exact vijftig jaar na de start van zijn academische carrière. Voor Artsenkrant blikt hij terug op een rijkgevulde loopbaan.
Na mijn Latijn-Griekse humaniora aan het Jezuïetencollege in Turnhout, studeerde ik van 1969 tot 1974 rechten aan de Leuvense universiteit. Van medisch recht of gezondheidsrecht was in die opleiding geen sprake. Toch is de basis voor mijn interesse voor geneeskunde en medisch recht in die jaren gelegd. Mijn broer leed namelijk aan de ziekte van Hodgkin – toen onbehandelbaar – en werd verzorgd in het universitair ziekenhuis Sint-Rafaël te Leuven, waar ik hem bijna iedere weekdag bezocht.
Na mijn rechtenstudies vertrok ik eind september 1974 naar Nijmegen, met een beurs in het kader van het Belgisch-Nederlands cultureel akkoord om de stand van het gezondheidsrecht in Nederland te bestuderen. Toen ik einde juni 1975 naar Leuven terugkeerde, wees professor Jozef Van Langendonck, die socialezekerheidsrecht doceerde, me op een vacature aan het pas opgerichte European Center for Health Services Research voor een onderzoek naar de verplichte ziekteverzekering in Europa, in opdracht van het Amerikaanse ministerie voor Volksgezondheid.
In 1977 begon ik mijn doctoraatsonderzoek over juridische aspecten van de beheersing van het aanbod van gezondheidsvoorzieningen, dat ik op 10 juli 1980 verdedigde. Het verscheen later in boekvorm onder de titel De plan-matige gezondheidszorg.
Daarna kon ik aan de slag als juridisch adviseur bij de algemene directie van het UZ Leuven. Mijn opdracht was de integratie van het OCMW-ziekenhuis Sint-Pieter in het UZ Leuven juridisch te begeleiden. Dat was niet eenvoudig, maar wel leerrijk. Toenmalig directeur Jan Peers betrok me bij het uitwerken van een wettelijke regeling voor de medische raden en de rechtsverhoudingen tussen artsen en ziekenhuizen. Dat resulteerde in het KB nr. 407 van 18 april 1986.
'Ik heb duizenden toekomstige artsen de basisbeginselen van het medisch recht mogen bijbrengen'
Medisch recht
Bij de aanvang van het academiejaar 1981-1982 maakte ik de overstap naar de rechtsfaculteit. Toen Marcel Renaer, titularis van het vak ‘Geneeskundige deontologie en geneeskundig recht’, met emeritaat ging, kreeg ik de onderwijsopdracht voor het gedeelte recht. Ik gaf dit college tot mijn emeritaat in 2016 en heb duizenden toekomstige artsen de basisbeginselen van het medisch recht mogen bijbrengen. In 1985 kwam daar het college ‘Recht en tandheelkunde’ bij en nog een jaar later ‘Recht en seksualiteit’.
Intussen had ik het verzoek gekregen om toe te treden tot het bestuur van het Sint-Lucas ziekenhuis in Ekeren (later opgegaan in het KLINA-ziekenhuis). In juli 1985 begon ik aan een langdurig traject van ziekenhuisbestuurder in het Waasland, in het Maria Middelares ziekenhuis in Sint-Niklaas.
In het academiejaar 1987-88 werd ik benoemd tot titularis van een nieuw keuzevak medisch recht aan de rechtsfaculteit. Het was een groot succes bij de studenten. Aan het einde van mijn loopbaan voerde de decaan zelfs een numerus clausus in omdat geen enkel auditorium in de rechtsfaculteit groot genoeg was. Omdat ik altijd mondeling examineerde, kwam mij dat eigenlijk niet slecht uit.
Kabinetten en bio-ethiek
In april 1986 vroeg toenmalig federaal staatssecretaris voor volksgezondheid en gehandicaptenbeleid, Wivina Demeester-De Meyer me om adviseur te worden op haar kabinet. Ik hield me er bezig met onder meer een wetsontwerp en alternatieven voor de strafbaarstelling van zwangerschapsafbreking.
In oktober 1986 werd in Leuven het Interfacultair Centrum voor Biomedische Ethiek opgericht, met Paul Schotsmans als eerste directeur. In 1989 werd ik codirecteur van dat centrum. Het bevond zich op de derde verdieping van het Sint-Rafaël ziekenhuis op de Kapucijnenvoer. Het duurde enkele weken alvorens het tot mij doordrong dat mijn broer in 1971 in datzelfde gebouw, op de vierde verdieping, was overleden. Ik bleef er tot mijn emeritaat in 2016.
In het voorjaar 2025 kwam er een einde aan mijn opdrachten aan de KU Leuven en werd ik ‘gewoon’ emeritus. Op 23 juni 2025 nam ik afscheid als voorzitter van VITAZ. Daarmee kwam na vijftig jaar een einde aan een loopbaan waarin ik academische opdrachten en bestuurlijke mandaten combineerde, en waaruit ik veel inspiratie putte voor wetenschappelijk onderzoek en publicaties, adviezen voor reglementering op Belgisch, Europees en Vlaams bestuurlijk niveau – en natuurlijk voor bijdragen in Artsenkrant.
>> Dit is een ingekorte versie. De volledige versie vindt u in het themamagazine op onze website.
