Rekenhof is kritisch over inzet consultants bij overheid

RIZIV gaf in 2020-2022 155 miljoen euro uit aan consultants

In de periode 2020 tot 2022 gaf het RIZIV 155 miljoen euro uit aan consultants. Dat staat in het rapport van het Rekenhof over de inzet van consultants door de federale overheid.

Het Rekenhof publiceerde woensdag een rapport over de kosten van consultancy voor de federale overheid. Die bedroegen 2,5 miljard euro in de onderzochte periode (2020-2022). 80% daarvan werd besteed aan IT-consultancy. Het overige bedrag ging naar andere domeinen, zoals strategie en management.

In de onderzochte periode gaf het RIZIV 115,5 miljoen euro uit aan consultancyprestaties. Dat komt overeen met 48% van het totale aankoopbudget van het RIZIV.

De FOD Volksgezondheid spendeerde in 2020-2022 in totaal 70,1 miljoen euro aan consultants. Dat is slechts 3% van het veel grotere aankoopbudget van de FOD (2,67 miljard euro).

"Limieten van de wervingsvoorwaarden"

In een reactie aan het Rekenhof liet het RIZIV weten dat externe consultants ingezet worden voor specifieke noden die moeilijk in te lossen zijn met interne resources. “Externe consultancy komt dus rechtstreeks tegemoet aan de kenmerken en tekorten van het intern personeel en aan de limieten van de wervingsvoorwaarden. Om minder vaak consultants in te schakelen moet er meer en bekwamer intern personeel komen en moeten de aanwervingsmogelijkheden worden verbeterd.”

Bij de IT-opdrachten is Smals de belangrijkste dienstverlener. Smals is een vzw die gespecialiseerd is in IT-diensten voor Belgische overheidsinstellingen, voornamelijk in het domein van sociale zekerheid en gezondheidszorg.

Doordat het zelf geen overheidsinstelling is, kan Smals makkelijker marktconforme arbeidsvoorwaarden aanbieden aan haar in-house IT-specialisten die dan voor overheidsinstellingen ingezet worden. Via een klassieke overheidsopdracht of raamovereenkomst recruteert Smals ook externe IT-experts voor haar leden.

Voor andere opdrachten is Deloitte de belangrijkste dienstverlener. Het voerde meer dan 30% van zijn prestaties uit voor de FOD Volksgezondheid, met onder meer prestaties in verband met het beheer van de COVID-19-pandemie.

Structurele inbreuken 

In zijn rapport stelde het Rekenhof structurele inbreuken vast op de regelgeving voor overheidsopdrachten. Bij een vijfde van de opdrachten was de behoefte onvoldoende onderbouwd; in de helft van de opdrachten was de voorbereidingsfase niet gedocumenteerd; en in acht op de tien gevallen was de inzet van consultancy niet of onvoldoende gerechtvaardigd.

Verder waren in bijna de helft van de gevallen de ramingen van de waarde van de opdracht niet erg realistisch.

Het Rekenhof adviseert om de voorwaarden om voor detachering te kiezen te verduidelijken. Ook vraagt het om IT-resources te plannen om de behoeften via detachering te dekken in plaats van via externe consultancy.

Er moet ook nagegaan worden of de statuten van het federaal overheidspersoneel wel adequaat zijn voor IT-personeel.