Petra De Sutter houdt pleidooi voor nieuwe artseneed

De aloude Eed van Hippocrates is niet meer van deze tijd, vindt Petra De Sutter. Tijdens een mini-symposium ter gelegenheid van de pensionering van Guy Gielis als ICHO-directeur, lanceerde de net verkozen rector van de UGent een voorstel voor een nieuwe artseneed.

In de Eed van Hippocrates beloven artsen zich in hun handelen te richten op het welzijn van de patiënt. "Dat was een enorme stap voorwaarts in de geschiedenis van de geneeskunde”, zegt Petra De Sutter. “Maar de wereld waarin we vandaag leven is anders. De ethische uitdagingen waarmee wij als zorgprofessionals, maar ook als samenleving worden geconfronteerd, zijn complexer en meer divers dan ooit.”

Daarom is de tijd volgens De Sutter gekomen om een nieuwe artseneed te maken. Een eed die niet enkel de zorg voor de patiënt omvat, maar ook de zorg voor de planeet, de samenleving en het geheel van het leven. “De klassieke eed is gestoeld op het principe ‘Primum non nocere’. De vraag is of we bereid zijn niet alleen de gezondheid van het individu, maar ook van onze bredere gemeenschappen en onze planeet te beschermen.”

Nu en in de toekomst

De voormalige vicepremier nam zelf de pen ter hand en stelt een nieuwe tekst voor: “Ik beloof te handelen in verbondenheid met mijn collega’s, met mijn patiënten, met de samenleving en met de natuurlijke wereld waarvan we allemaal deel uitmaken. Ik beloof verantwoordelijkheid te nemen, niet alleen voor de gezondheid van de mens, maar ook van de planeet en haar bewoners, nu en in de toekomst.”

Deze eed weerspiegelt voor De Sutter de shift van individualisme naar collectieve verantwoordelijkheid. “De eed vraagt niet alleen dat artsen hun rol als zorgverstrekker serieus nemen – uiteraard moeten we dit doen – maar ook dat ze zich bewust zijn van de bredere gevolgen van hun werk. Niet enkel voor de individuele patiënten, maar ook voor de gemeenschap en de wereld waarin die patiënt leeft omdat die uiteraard invloed hebben op elkaar. Het betekent dat we ons niet beperken tot het behandelen van ziektes of aandoeningen, maar dat we ons ook inzetten voor preventie, voor gezondheidspromotie, voor de ondersteuning van duurzame, rechtvaardige systemen die de gezondheid van de huidige en de volgende generaties kunnen waarborgen.”

'Oproep om de zorgethiek te verbreden'

Solidariteit en duurzaamheid

“Zo’n nieuwe eed is een oproep om de zorgethiek, die gericht was op de arts-patiëntrelatie, te verbreden. Het is een oproep aan artsen om hun werk niet alleen als geïsoleerde praktijk te beschouwen, maar als onderdeel van een groter geheel. De vernieuwde eed kan ons eraan herinneren dat de geneeskunde niet alleen een beroep is, maar ook een morele praktijk. Het is een praktijk die niet enkel draait om de medische behandeling, maar die ook bredere waarden van zorg, solidariteit en duurzaamheid omarmt. Het vraagt ons om het individuele ego opzij te zetten en ons te verbinden met een groter geheel, of dat nu de patiënt, de gemeenschap of de wereld is.”

Volgens De Sutter bevinden we ons op een cruciaal moment in de geschiedenis. “De maatschappelijke, ecologische en gezondheidsuitdagingen die we vandaag ervaren, kunnen alleen worden overwonnen door collectieve actie. Ego-overstijgende samenwerking is geen luxe. Het is het fundament waarop we kunnen bouwen. Het is de sleutel tot een duurzame, rechtvaardige en zorgzame toekomst. In ons werk, in onze relaties, in de manier waarop we met elkaar en de wereld omgaan. De tijd is aangebroken om de waarden van verbondenheid en gedeelde verantwoordelijkheid te omarmen. Deze nieuwe eed kan ons hierin leiden als een ethisch kompas dat ons niet alleen herinnert aan onze verantwoordelijkheid als zorgverstrekkers, maar ook aan onze verantwoordelijkheid als burgers van deze wereld”, besluit Petra De Sutter haar vurige pleidooi voor een nieuwe artseneed.

Eed van Hippocrates
Over de man die de naar hem genoemde eed schreef die eeuwenlang als ethisch kompas voor artsen gold, is weinig bekend. Hij werd omstreeks 460 voor Christus geboren op het Griekse eiland Kos. Dat is meteen ongeveer het enige gegeven over het leven van Hippocrates waar nagenoeg alle historici het eens zijn. Zo bestaat er grote onduidelijkheid over zijn sterfdatum. Die wordt gesitueerd tussen 377 en 358 voor Christus.
Waarom Hippocrates zijn eed schreef, is evenmin bekend. In een van de teksten in het Corpus Hippocraticum haalt hij wel zwaar uit naar sommige beoefenaars van de geneeskunst. “Velen zijn geneesheer van naam, zeer weinig zijn het in werkelijkheid.” Tegen de achtergrond van deze stelling is het te begrijpen dat Hippocrates een eed ontwierp waarin aangegeven wordt waaraan artsen moeten voldoen om zich volwaardig arts te mogen noemen.