Corona, begot?!

Vandaag zie ik Stan, 82 jaar. Luchtweginfectie. Niet de enige dezer dagen. Hij informeert terloops of we dit jaar opnieuw coronavaccins en griepvaccins organiseren. Dat is zo, allicht binnen enkele weken. Alleen meldt hij ook dat hij met zijn griepaal ziektebeeld, vergezeld van een schrale keel en toch ook wat diarree, toch maar zelf nog een testje had gedaan. Toch wel corona zeker?!

We testen eigenlijk nog amper of zelfs niet, hier en daar een ongeruste ziel via een zelftest. Maar het ziektebeeld van Stan is dezer dagen best courant. Ook vorig jaar had ik het gevoel dat de vaccinatiegolf (of golfje, gezien tanende interesse) na de infectiegolf kwam in plaats van ervoor. Toch gaan we opnieuw miljoenen aan publieke middelen spenderen aan gratis vaccins. Beleid gebaseerd op empirische adviezen van de Hoge Gezondheidsraad, die alhoewel niet helemaal onzinnig, misschien ook niet altijd even doelmatig zijn.

Het buzzword van dit najaar is gevallen: “doelmatig”. Wanneer we tig miljoenen moeten besparen, zijn er verschillende opties. De botte bijl waarbij iedereen evenredig inlevert versus het subtiele snoeischaartje, dat her en der wegknipt naargelang doelmatigheid en medische noodzaak. Dat laatste – allicht beter – kost natuurlijk tijd, en met de rug tegen de muur van het executiepeloton – kabinet en minister –, is tijd niet altijd aanwezig. Zeker niet nu men ook voor de volledige honorariumhervorming en de werf ziekenhuisfinanciering verder accelereert.

'Niet voor elke nuttige interventie kan er budget zijn'

Maar dus, doelmatigheid als leidraad voor terugbetaalbaarheid. Bon. Heeft men bijvoorbeeld ooit de gezondheidswinst van het fenomeen zorgtraject uitgerekend? Of het nut van een traject long covid? Subsidies voor medisch-farmaceutisch overleg? Voorbeelden legio waarbij we bijna religieus overtuigd zijn over het nut van een systeem of interventie, maar er amper cijferwerk is dat dit ondersteunt.

Ondertussen ligt de focus van het debat op medische beeldvorming en klinisch biologie, de lievelingsbonsaiboompjes van beleidsmakers. Selectief wel, want er moeten minder MRI’s worden voorgeschreven bij lage rugpijn, maar alhoewel drie echografieën per normale zwangerschap voldoen, is de terugbetaling van een maandelijkse echo bij sommige mutualiteiten nog steeds een oekaze.

Open deur: uiteraard moet het debat over financiering plaatsvinden. Een overheid die budgetbewust beleid wil voeren, moet die oefening maken. Maar wanneer men dat doet vanuit de ideologie dat alles gratis of terugbetaalbaar moet zijn, dan loopt er zand in de machine.

Bovendien moeten we opletten dat uitspraken over terugbetaalbaarheid vanuit budgettaire draagkracht van de Staat meer en meer een waardeoordeel gaan inhouden over het werk dat wordt gedaan. Niet voor elke nuttige interventie kan er budget zijn. Zelfs niet in de heilstaat van de minister.