Zelfmoordcijfers dalen, maar blijven hoog

Jaarlijks belanden 550 tieners in het ziekenhuis

In 2023 belandden ongeveer 550 tieners in het ziekenhuis na een zelfmoordpoging. Twee op drie (65%) is tussen 15 en 17 jaar. Dat blijkt uit cijfers die Kathleen Depoorter (N-Va) opvroeg bij Frank Vandenbroucke (Vooruit). "We mogen niet wachten tot het te laat is. Elke jongere moet snel en dichtbij de juiste hulp kunnen vinden,” zegt Depoorter.

Filip Ceulemans

In de nasleep van de coronapandemie werd vaak gesteld dat ziekenhuizen een stijging zagen van het aantal kinderen en tieners dat op de spoedafdeling belandde na een suïcidepoging. Uit cijfers die kamerlid Kathleen Depoorter (N-VA) opvroeg bij minister van Sociale Zaken en Volksgezondheid Frank Vandenbroucke (Vooruit) blijkt dat er in 2021 (679) sprake was van een piek. Ook in 2022 (651) bleef het aantal erg hoog liggen. Intussen liggen de cijfers lager dan voor de pandemie (596 in 2019 tegenover 556 in 2023). Opmerkelijk: het laagste aantal werd genoteerd in coronajaar 2020 (475).

Henegouwen

De provincie Henegouwen is met voorsprong de provincie met het hoogste aantal minderjarigen dat na een zelfmoordpoging op een dienst spoedgevallen belandt. In 2021 waren er dat 191, in 2023 nog steeds 168. Daarmee heeft Henegouwen driemaal meer zelfmoordpogingen bij jongeren dan Oost-Vlaanderen, dat ongeveer even veel inwoners telt. Aan het andere eind van het spectrum stond in 2021 de provincie Waals-Brabant. Daar telde men toen 20 gevallen. In 2023 is Limburg de provincie met het laagste aantal (minder dan 17).

De cijfers die Frank Vandenbroucke het N-VA-kamerlid bezorgde, zijn gebaseerd op de Minimale Ziekenhuisgegevens (MZG) en lijken in te gaan tegen de tendens die ziekenhuizen als UZ Gent, ZAS Antwerpen, AZ Delta Roeselare, UZ Brussel en UPC KU Leuven aangeven. Zij spreken van een zorgwekkende stijging bij jongeren, terwijl het aantal oproepen over suïcidepogingen bij volwassenen daalt.

Wachttijden

Dat er sprake is van een algemene daling blijkt ook uit de cijfers van het Vlaams Expertisecentrum voor Suïcidepreventie (VLESP). Op basis van de cijfers van deze instelling van de Vlaamse overheid stelt Vandenbroucke vast dat de suïciderate in Vlaanderen van 2012 tot 2022 daalde van 17,96 naar 15,41 per 100.000 inwoners.

Depoorter wilde van de minister ook vernemen welke maatregelen hij zal nemen om de toegenomen hulpvraag bij jongeren op te vangen en de wachtlijsten in de geestelijke gezondheidszorg te verkorten. “Om de wachttijden in de toekomst verder te doen dalen, zal het niet volstaan om enkel een toename van de crisiscapaciteit te realiseren”, beseft Vandenbroucke. Hij wil verder investeren in vroegtijdige detectie en interventie van psychische problemen in de eerste lijn.

Bottlenecks

“Zo vroeg mogelijk psychische problemen aanpakken vermijdt escalatie en crisissituaties. Dat is precies wat we trachten te realiseren in het kader van de eerstelijnshulpverlening”, aldus de minister. “Daarenboven blijf ik inzetten op ambulante en mobiele hulpverlening, op thuisbehandeling wanneer dit mogelijk is, juist om bottlenecks in de residentiële hooggespecialiseerde hulpverlening te vermijden. Ook de versterking en verbetering van de beschikbaarheid van de GGZ met intensieve samenwerking met mobiele en ambulante zorg zal leiden tot een vlottere doorstroming en meer mogelijkheden voor hulpverleners om de zorg op en neer te schakelen.”

Vandenbroucke verwijst in zijn antwoord naar het regeerakkoord waarin expliciet wordt vermeld dat er nood is aan een globalere aanpak die ook andere beleidsdomeinen en bestuursniveaus mobiliseert. Kathleen Depoorter haakt daar meteen op in. "In het regeerakkoord spraken we af om extra in te zetten op ambulante en mobiele psychologische hulpverlening en op thuisbehandeling waar dat kan. Het is cruciaal dat de drempel naar hulp voor kinderen en jongeren zo laag mogelijk is. Door de hulp dichter bij huis aan te bieden, verlaagt die drempel en versterken we tegelijk het netwerk rond het kind. Ook het uitbreiden en versterken van ambulante crisisteams kan hierin een wezenlijk verschil maken - niet alleen voor jongeren zelf, maar ook voor hun gezinnen”.

De Zelfmoordlijn 1813 is zowel online als telefonisch (1813) bereikbaar.