(OPINIE) Euthanasie bij Horion wettelijk niet mogelijk
In de media is er heel wat te doen over het verzoek om euthanasie dat Freddy Horion zou hebben gedaan.
De teneur is dat op dit verzoek niet kan worden ingegaan, omdat een van de substantiële voorwaarden voor het toepassen van euthanasie - namelijk 'een ernstige en ongeneeslijke, door ongeval of ziekte veroorzaakte aandoening' - niet is vervuld.
Daarover kan ik mij niet uitspreken, maar volgens mij is de belangrijkste voorwaarde voor euthanasie niet vervuld: namelijk een geldig verzoek.
Primaire voorwaarde: een vrijwillig verzoek
De belangrijkste substantiële voorwaarde voor het wettelijk toepassen van euthanasie is volgens artikel 3 § 1 van de euthanasiewet een verzoek. Dat verzoek moet ‘vrijwillig, overwogen en herhaald en niet tot stand gekomen (zijn) als gevolg van enige externe druk’. Uit de parlementaire voorbereiding blijkt dat er van een vrijwillig verzoek geen sprake kan zijn indien het tot stand kwam onder externe druk.
Veroordeling België
In een arrest van 9 mei 2023 veroordeelde het Europees Hof voor de Rechten van Mens de Belgische Staat wegens schending van artikel 3 van het Europees Verdrag Rechten van de Mens. Dat artikel verbiedt foltering, onmenselijke of vernederende behandeling en onmenselijke of vernederende bestraffing.
Het Hof merkte op dat de psychiatrische deskundigen en de nationale rechtbanken sinds januari 2018 het erover eens waren dat verlenging van de detentie van Horion in de gevangenis niet langer passend was, noch in het kader van de openbare veiligheid, noch met het oog op zijn rehabilitatie en re-integratie in de maatschappij.
Zij raadden daarom aan dat Horion zou worden opgenomen in een forensisch psychiatrische afdeling als tussenfase voor zijn mogelijke vrijlating. Als gevolg hiervan weigerden de nationale rechtbanken andere strafaanpassingen, zoals beperkte detentie of elektronisch toezicht, goed te keuren. Ze benadrukten dat de opname van de verzoeker in een forensisch psychiatrische afdeling een essentiële stap was in zijn re-integratie in de maatschappij.
Volgens diezelfde rechtbanken leek de opname van de verzoeker in een dergelijke afdeling echter 'onmogelijk in de praktijk vanwege financieringsproblemen', aangezien de betreffende afdelingen alleen overheidssubsidies ontvingen voor personen in gedwongen opsluiting en niet voor veroordeelde personen zoals Horion.
Om die redenen oordeelde het Hof dat de benarde situatie waarin Horion zich al jaren bevond - gezien de praktische onmogelijkheid om een plaats te bemachtigen op een forensisch psychiatrische afdeling en hoewel zijn detentie in de gevangenis door de nationale autoriteiten niet langer passend werd geacht - betekende dat hij momenteel geen realistisch vooruitzicht had op vrijlating. Een situatie die verboden is door artikel 3 van het Verdrag.
Geen geldig verzoek
Aangezien aan dit arrest nog steeds geen gevolg werd gegeven, is er nog steeds sprake van een onmenselijke behandeling. Of het verzoek om euthanasie in die omstandigheden als vrijwillig kan worden gekwalificeerd, kan volgens mij dan ook ernstig worden betwijfeld.
