De ziekte van Crohn: risicomodel voor eerstegraadsverwanten
Ondanks de therapeutische vooruitgang voor de ziekte van Crohn ontwikkelt zowat de helft van de patiënten complicaties waarvoor een chirurgische ingreep nodig is. Vroege detectie van de ziekte is cruciaal om de patiëntresultaten te verbeteren. De Canadese onderzoeksgroep CCC-GEM (1) werkte een risicoscore uit voor mensen met een familiale belasting voor de inflammatoire darmziekte.
De onderliggende mechanismen van de ziekte van Crohn (CD) zijn complex en multifactorieel. Het zou gaan om een interactie tussen genetische aanleg en omgevingsfactoren (roken, stress, dieet, infecties), die leiden tot een ontregeld immuunsysteem. Mensen met een familiegeschiedenis van de ziekte lopen meer kans om zelf Crohn te ontwikkelen. Het is vandaag echter niet duidelijk wie precies meer of minder risico heeft om Crohnpatiënt te worden.
Tot voor kort was er geen enkel risicomodel dat de verschillende gekende 'triggers' en preklinische biomarkers voor de ziekte in acht neemt
Er bestaan al risicoscores voor CD, maar tot voor kort was er geen enkel model dat de verschillende gekende 'triggers' en (preklinische) biomarkers voor de ziekte in acht neemt. Daar wilde het CCC-GEM-project verandering in brengen.(2) De onderzoekers ontwikkelden een 'integratieve multimodale risicostratificatie' voor gezonde eerstegraadsverwanten (GELV's) van Crohnpatiënten. De risicoscore houdt rekening met demografische gegevens, biomarkers voor darminflammatie en karakteristieken van de fecale microbiota, en berekent op basis daarvan het toekomstige risico op CD. De risicoscore werd al getest en gevalideerd in twee verschillende cohorten.
Specifieker gebruikte men bloedmarkers (fecaal calprotectine), urinemarkers (LMR ((3)) en stoelgangmarkers (microbiotisch profiel en microbiotische functie) van 2.619 GELV's, om de erfelijke aanleg te verfijnen. De populatie werd bijna zeven jaar lang opgevolgd, en een zestigtal mensen ontwikkelde CD in die periode. Verhoogde fecaal calprotectine- en LMR-waarden bleken uiteindelijk de markers die het meest doorwegen in het risicomodel voor Crohn, maar ook het type darmmicrobiota speelt een duidelijke rol in het ziekteproces.
Het risicomodel moet uiteraard verder gevalideerd worden, maar als we het risico op Crohn accuraat zouden kunnen inschatten, is dit potentieel een eerste stap richting primaire preventie bij hoog-risico-GELV's. Ook kunnen er misschien gerichte therapieën ingezet worden op basis van specifieke biomarkers. Men moet dan wel nog onderzoeken in hoeverre gezonde, asymptomatische mensen bereid zijn om therapeutische interventies te ondergaan voor een ziekte die ze misschien nooit zullen ontwikkelen.
Opmerkingen:
1. Crohn's and Colitis Canada-Genetic, Environmental, Microbial Research Consortium
2. Lee S-H, et al. Development and Validation of an Integrative Risk Score for Future Risk of Crohn's Disease in Healthy First-Degree Relatives. Gastroenterology (2025), Vol 168, Issue 1, 150 - 153.e4
3. Wanneer de permeabiliteit van de darm verhoogd is, en de darmbarrière dus verzwakt, zal de lactulose/mannitol ratio (LMR) verhoogd zijn in de urine.
