(Opinie) De maskers van de ziekenfondsen vallen eindelijk af
De onthullingen over het miljardenvermogen van de ziekenfondsen maken eindelijk zichtbaar wat jarenlang onder de oppervlakte bleef. Het sociale imago waarmee de ziekenfondsen graag uitpakken strookt niet met een praktijk die vooral gericht is op het uitbouwen van eigen financiële reserves. Het Vlaams Artsensyndicaat vraagt daarom politieke moed om de rol en disproportionele invloed van de ziekenfondsen duidelijk te begrenzen.
Dr. Jos Vanhoof, voorzitter Vlaams Artsensyndicaat
Ziekenfondsen bezitten een miljardenkapitaal aan beleggingen en vastgoed, boeken belastingvrije winsten op hospitalisatieverzekeringen en vergroten jaar na jaar hun reserves. Tegelijkertijd leggen ze artsen zware besparingen op die de zorgkwaliteit onder druk zetten en uiteindelijk ook patiënten treffen. Terwijl de ziekenfondsen zichzelf profileren als behoeders van solidariteit en toegankelijkheid, tonen de cijfers aan dat hun werkelijke prioriteiten elders liggen.
De jarenlange publieke framing van artsen als graaiers botst eveneens met de werkelijkheid. De beperkte overschrijdingen binnen het artsenbudget, waar artsen onevenredig zwaar op worden afgerekend, steken schril af tegen de ongebreidelde groei van het miljardenvermogen dat de ziekenfondsen jaar na jaar opbouwen en dat op cruciale activiteiten nauwelijks wordt belast. De aanzienlijke winsten die de ziekenfondsen opstrijken, vloeien bovendien niet terug naar de zorg. Het morele gezag dat ze zichzelf toedichten valt daardoor volledig weg.
Ook hun rol in de beleidsvorming wordt steeds moeilijker te verantwoorden. In de RIZIV-structuren drukken ziekenfondsen zwaar hun stempel op beslissingen die opvallend vaak aansluiten bij hun eigen financiële belangen.
De vraag rijst of een model waarin ziekenfondsen tegelijk publieke middelen beheren, verzekeringen verkopen, apotheken en andere zorginstellingen uitbaten én mee beslissen over budgetten en tarieven nog te verantwoorden is.
De Kaderwet is daar een duidelijk voorbeeld van: voorstellen uit interne ziekenfondsnota’s duiken vrijwel ongewijzigd op in deze wet en in andere bepalingen die vooral extra beperkingen en sancties voor artsen invoeren. De bewering dat dit gebeurt in naam van betaalbare zorg houdt geen stand wanneer blijkt dat de financiële winsten vooral bij de ziekenfondsen zelf terechtkomen.
Het oorspronkelijke partnerschap tussen artsen en ziekenfondsen, gestoeld op vertrouwen en gedeelde verantwoordelijkheid, is daardoor ernstig aangetast. De vraag rijst of een model waarin ziekenfondsen tegelijk publieke middelen beheren, verzekeringen verkopen, apotheken en andere zorginstellingen uitbaten én mee beslissen over budgetten en tarieven nog te verantwoorden is.
Een systeem dat met publieke middelen werkt kan zich geen actoren permitteren die hun sociale opdracht naar de achtergrond schuiven zodra financiële belangen primeren.
Voor het Vlaams Artsensyndicaat is het niet langer aanvaardbaar dat instellingen met zo’n cumul van rollen en functies het zorgbeleid blijven sturen. Hun positie als rechter én partij ondermijnt het vertrouwen van zowel artsen als patiënten. Het Vlaams Artsensyndicaat roept daarom alle politieke partijen op om deze machtsconcentratie open te breken.
De zorg heeft nood aan vertrouwen en transparantie, aan duidelijke rolafbakening en echte verantwoordelijkheid. Ziekenfondsen hebben dat vertrouwen jarenlang aangetast, zowel door hun verborgen financiële agenda als door hun publieke aanvallen op artsen en andere zorgverleners.
Nu de feiten bekend zijn, zijn er geen excuses meer. De zorg moet opnieuw worden georganiseerd rond de behoeften van patiënten en zorgverleners, niet rond de financiële logica van instellingen die hun sociale opdracht te lang als verontschuldiging gebruikten. De vraag die zich daarbij opdringt is wat de ziekenfondsen vandaag nog werkelijk bijdragen aan betere zorg.
