Pleidooi voor overheidsinvesteringen in gezondheidssystemen

WHO/Wereldbank: ongelijkheid in toegang tot zorg neemt toe

Sinds 2000 hebben de meeste landen de toegang tot essentiële gezondheidszorg verbeterd en de financiële problemen in verband met uitgaven voor gezondheidszorg teruggedrongen. Maar de vooruitgang vertraagt en de ongelijkheden worden groter.

Een nieuw gezamenlijk rapport van de WHO en de Wereldbank, gepubliceerd op 6 december 2025, geeft een gemengd beeld van de vooruitgang op weg naar universele gezondheidszorgdekking (UHC). 

Uit het UHC Global Monitoring Report 2025 blijkt dat de dekking van de gezondheidszorg, gemeten met de Service Coverage Index (SCI), tussen 2000 en 2023 is gestegen van 54 naar 71 punten.

Tegelijkertijd is het percentage mensen dat financiële problemen ondervindt vanwege hoge eigen bijdragen voor gezondheidszorg gedaald van 34% naar 26% tussen 2000 en 2022. 

Groeiende ongelijkheid

Ondanks deze vooruitgang hebben ongeveer 4,6 miljard mensen in de wereld nog steeds geen toegang tot essentiële gezondheidsdiensten. Daarnaast hebben 2,1 miljard mensen nog steeds financiële problemen om toegang te krijgen tot gezondheidszorg, waarvan de overgrote meerderheid al in armoede leeft.

Ongeveer 1,6 miljard mensen zijn door de kosten van de gezondheidszorg in armoede gedompeld of zijn er nog dieper in weggezakt. In 2022 kampten drie op de vier mensen in de armste bevolkingsgroep met financiële problemen door zorgkosten, vergeleken met minder dan één op de vijfentwintig in de rijkste bevolkingsgroepen.

De kosten van geneesmiddelen blijven een belangrijke oorzaak van deze financiële onzekerheid: in driekwart van de onderzochte landen maken geneesmiddelen minstens 55% uit van de eigen uitgaven voor gezondheidszorg van huishoudens.

Op weg naar 2030: een race tegen de klok

Om tegen 2030 een universele dekking van de gezondheidszorg te bereiken, roept het rapport op tot dringende maatregelen, waaronder meer overheidsinvesteringen in gezondheidssystemen en een vermindering van de directe uitgaven voor kwetsbare bevolkingsgroepen.

De directeur-generaal van de WHO, Dr Tedros Adhanom Ghebreyesus (foto), wees erop dat "universele gezondheidszorg de ultieme uitdrukking is van het recht op gezondheid", maar dat dit recht voor miljarden mensen buiten bereik blijft.

Het rapport roept op tot actie op zes kerngebieden:

• zorg ervoor dat essentiële gezondheidszorg gratis is voor mensen die in armoede en kwetsbare situaties leven;
• vergroot de overheidsinvesteringen in zorgstelsels;
• pak de hoge eigen bijdragen voor medicijnen aan;
• versnel de toegang tot essentiële NCD-diensten, vooral nu de ziektelast toeneemt;
• versterk de eerstelijnsgezondheidszorg om gelijkheid en efficiëntie te bevorderen; en
• gebruik multisectorale benaderingen, in het besef dat de determinanten van gezondheid en de drijvende krachten achter UHC verder reiken dan de gezondheidssector.