Kankerscreening: meer falen dan succes
Geneeskunde is biologie (als we de psychiatrie even opzij schuiven). De basiskennis biologie blijft zwak in de opleiding en wetenschap. Kankerscreening is een voorbeeld: veel zelfbenoemde kankerdeskundigen lijken geen benul te hebben van de biologie van carcinogenese. Deze onwetendheid zorgt voor vele misvattingen. Kankerscreening volgt de tweede wet van de kwakzalverij meer dan van de geneeskunde: “Praat gezonde mensen een ziekte aan, want het behandelen van gezonde personen heeft een uitstekende prognose.”
Meercellige wezens zijn geen voltooide individuen. U bent een proces. Als u in de spiegel kijkt en u vergelijkt uzelf met vijf jaar geleden, zijn er hier en daar eilandjes cellen die onveranderd zijn gebleven, vooral in de hersenen, ook in hart en lever. Maar verder bent u gerecycleerd tot geheel nieuw celmateriaal. Cellen, betrokken in deze onafgebroken dans van afbraak en vernieuwing, moeten in de pas lopen. Anders wordt het een boeltje: dat is kanker.
Bestrijding van deze cellulaire anarchie is ouder dan het meercellige leven: daarzonder is meercellig leven onmogelijk. Gesofisticeerde mechanismen tegen het ontstaan en zich verder ontwikkelen van kanker vinden we in de oudste en eenvoudigste meercellige wezens.
Kanker is geen gezwel dat begint als een cel en dan groeit, de denkbeeldige basis van kankerscreening. Het kernprobleem van alle kankerscreening is ooit briljant samengevat door Skrabanek, scheikundige, arts en briljant criticus van de medische wanen: “Alle grote tumoren zijn klein begonnen, maar alle kleine tumoren worden daarom niet groot”. Carcinogenese is een evolutionair proces, gestuurd door toeval. Tumorcellen concurreren met elkaar.
'Carcinogenese is een evolutionair proces, gestuurd door toeval'
Onder druk van het immuunsysteem en hun omgeving overleven die klonen die per toeval de noodzakelijke eigenschappen verkrijgen. De meeste tumoren worden zo geëlimineerd, enkel de resistente blijven over. Hoe vroeger je in dit proces ingrijpt, hoe onzekerder en onvoorspelbaarder de toekomst van die tumor. Daarom is het kruis van alle screening overdiagnose en overbehandeling.
Het nut van kankerscreening wordt gevormd door de balans tussen het vermijden van terminale kanker en het veroorzaken van schadelijke overdiagnose. Overige sterfte aan alle andere fatale aandoeningen is vele malen groter dan sterfte door de op te sporen kanker. Bovendien is de effectiviteit van screening maar beperkt. Je moet daarom heel veel personen screenen om één fatale kanker te voorkomen. De prijs is een veelvoud aan vroege letsels met onzekere prognose.
Screening vindt wat je nooit had moeten vinden en mist wat je nooit had mogen missen. Kankerscreening blijft zo wankele geneeskunde. Het zoekt en behandelt gezonde mensen. De stroom aan diagnose, overdiagnose en overbehandeling door screening hindert snelle en effectieve behandeling van mensen met problemen. In die competitie om schaarse middelen zijn kankerbehandelingen revolutionair verbeterd. Samengevat: goede geneeskunde geneest en verzorgt zieke mensen. Gezonde personen kunnen dokters missen.
