Algemene Raad RIZIV legt gezondheidszorgdoelstellingen vast

Prioriteit voor eerste lijn, toegankelijkheid en preventie

De Algemene Raad van het RIZIV heeft op maandag 5 mei vijf prioritaire gezondheidszorgdoelstellingen voor de legislatuur 2025-2030 vastgelegd. Mickaël Daubie, directeur-generaal van de Dienst Geneeskundige Verzorging van het RIZIV, licht deze toe in een exclusief gesprek met Artsenkrant/Le journal du Médecin.

Uit de acht gezondheidszorgdoelstellingen die de Commissie Gezondheidszorgdoelstellingen (GDOS) onder voorzitterschap van prof. Erik Schokkaert in haar allereerste advies had voorgesteld, selecteerde de Algemene Raad van het RIZIV er drie als prioritair: de organisatie van de eerstelijnszorg, de toegankelijkheid van zorg en preventie. Twee andere, meer transversale doelstellingen worden beschouwd als de fundamenten van het geheel: de doeltreffendheid van de zorg en het gestructureerde gebruik van gezondheidsdata.

Volgens Mickaël Daubie, directeur-generaal van de Dienst Geneeskundige Verzorging van het RIZIV, is deze aanpak structureel noodzakelijk. “De enige manier om de spanningen in het gezondheidszorgsysteem te verminderen, is tegelijk in te grijpen op het aanbod én de vraag. Enerzijds structureren en versterken we de eerstelijnszorg; anderzijds zorgen we ervoor dat de patiënt zo lang mogelijk gezond blijft – dat is het doel van preventie – en dat hij toegang heeft tot zorg wanneer hij die nodig heeft – dat is de uitdaging van toegankelijkheid.”

De enige manier om de spanningen in het gezondheidszorgsysteem te verminderen, is tegelijk in te grijpen op het aanbod én de vraag

Een nieuwe methode, een strategisch keerpunt

Het gevolgde proces is op zichzelf al een grote vernieuwing. Voor het eerst werd het vastleggen van gezondheidszorgprioriteiten begeleid door de Commissie Gezondheidszorgdoelstellingen (GDOS). Deze commissie leverde in april 2025 een gestructureerd rapport af, gebaseerd op wetenschappelijk werk en een brede raadpleging van de sector. Daaruit kwamen acht algemene doelstellingen naar voren, waaruit de Algemene Raad een selectie moest maken binnen een termijn van 90 dagen na de regeringsverklaring. Die termijn liep af op 5 mei.

Tot nu toe stonden de intenties wel in de regeringsakkoorden, maar zonder concrete uitwerking. Er werd gesproken over het verbeteren van de gezondheid, het versterken van de preventie... Maar er waren geen indicatoren en geen sturing. Met dit nieuwe proces maken we de omslag van een loze wens naar een gestructureerd doel", zegt Mickaël Daubie.

De Algemene Raad – een orgaan waarin ziekenfondsen, vakbonden, werkgevers en vertegenwoordigers van de overheid zetelen, met een vertegenwoordiging van zorgverstrekkers (met raadgevende stem), – heeft zich dus op basis van dat rapport uitgesproken. Het resultaat: vijf gezondheidszorgdoelstellingen die het beleid van het RIZIV tot 2030 zullen bepalen, en die vanaf dit jaar richting geven aan de begrotingsbrief van de regering voor het begrotingsjaar 2026.

Het doel is om het beter te doen met de beschikbare middelen,
niet om minder te doen

Twee gezondheidszorgdoelstellingen als fundament

De eerste twee gekozen gezondheidszorgdoelstellingen – het coherent gebruik van gezondheidsgegevens en de bevordering van doelmatige zorg – worden: rechtstreeks door het RIZIV uitgewerkt, zonder tussenkomst van een expertengroep. “Het zijn geen prioriteiten zoals de andere, het zijn de fundamenten. Ze moeten het hele beleid doordringen. Je bouwt niets duurzaams zonder deze twee pijlers,” benadrukt Mickaël Daubie.

Wat betreft de gegevens is de koppeling met het toekomstige eHealth-plan en de Health Data Authority vanzelfsprekend. Het RIZIV zal de structurering van dit beleid inzake gegevensuitwisseling aansturen, zowel tussen zorgverleners onderling als met patiënten. “Ik ben er diep van overtuigd dat gestructureerde gegevensuitwisseling de hoeksteen is van het systeem. Het is de ruggengraat van elk samenhangend beleid.”

Bij de doelstelling doelmatigheid gaat het niet om het beperken van zorg, maar om het beter organiseren ervan: dubbele onderzoeken vermijden, geïntegreerde zorgtrajecten bevorderen en steunen op evidence-based praktijken. “Het doel is om het beter te doen met de beschikbare middelen, niet om minder te doen.”

Een structureel antwoord op de tekorten

Van de drie als prioritair beschouwde doelstellingen is die rond eerstelijnszorg wellicht de meest structurerende. De ambitie is duidelijk: het ontwikkelen van gecoördineerde, multidisciplinaire teams die een continue opvolging kunnen garanderen, in nauwe samenwerking met de tweede lijn en andere actoren in het systeem. “Dit is de meest omvattende doelstelling,” erkent Mickaël Daubie. “Het gaat niet alleen om zorg verlenen, maar om herdenken hoe we zorg verlenen, door wie, en wanneer.

De Algemene Raad ziet deze reorganisatie als een middel om meerdere uitdagingen tegelijkertijd aan te pakken: de vergrijzing van de bevolking, het tekort aan personeel, de toename van chronische ziekten en ook de noodzaak om de zorgtrajecten efficiënter te organiseren.

“De versterking van de eerstelijnszorg is het beste antwoord op de stijgende vraag naar zorg. Dit vereist een betere taakverdeling tussen zorgverleners, een soepelere samenwerking tussen huisartsen, apothekers, verpleegkundigen en een sterke verbinding met de ziekenhuizen.”

Er wordt ook een verband gelegd met andere lopende initiatieven, zoals de New Deal voor huisartsen en de hervorming van de financiering van de verpleegkundige zorg. “Wat we nastreven is een continue en geïntegreerde aanpak van de zorg. Een dergelijk model ontlast ook de tweede lijn van zorg door onnodige ziekenhuisopnames te voorkomen.”

Toch waarschuwt Mickaël Daubie voor een zuiver federale benadering van het probleem. “De eerstelijnszorg valt deels onder de bevoegdheid van de deelstaten. Er is dus nood aan goede samenwerking, met een coherente interfederale governance.” De GDOS, die verantwoordelijk is voor het vertalen van doelstellingen in concrete indicatoren, zal met deze complexiteit rekening moeten houden.

 Wat heb je aan een performant zorgsysteem als het voor een deel van de bevolking onbereikbaar is?

Toegang tot zorg garanderen

De tweede transversale doelstelling is toegankelijkheid — financieel, geografisch en menselijk. Achter die termen schuilen heel concrete realiteiten, zowel voor patiënten als voor zorgverleners: wachttijden, artsentekorten in bepaalde regio’s, uitgestelde zorg om economische redenen — de alarmsignalen nemen toe.

“Toegankelijkheid is een fundamenteel principe van ons solidariteitssysteem. Wat heb je aan een performant zorgsysteem als het voor een deel van de bevolking onbereikbaar is?” vraagt Mickaël Daubie zich af. De Algemene Raad wijst er bovendien op dat er al heel wat indicatoren bestaan, met name voor de financiële toegankelijkheid, zoals het aantal uitgestelde zorgvragen, het gebruik van remgeld of de toepassing van de verhoogde tegemoetkoming.

Maar de uitdaging gaat verder dan cijfers alleen. Ze raakt ook aan de spreiding van zorgprofessionals, de opvangcapaciteit van zorginstellingen, en de ontwikkeling van alternatieve oplossingen zoals teleconsultatie. “Er is een gezamenlijke inspanning nodig om ervoor te zorgen dat iedereen op het juiste moment toegang heeft tot de nodige zorg. Dat betekent ook dat we gezondheidsgeletterdheid moeten versterken — een vaak vergeten werkpunt.”

Preventie: de beste ziekte is degene die je voorkomt

De derde prioritaire gezondheidszorgdoelstelling die door de Algemene Raad werd vastgelegd, betreft preventie. Ook hier laat Mickaël Daubie geen twijfel bestaan over zijn overtuiging: “Als we de druk op het systeem duurzaam willen verlichten, moeten we op de zorgvraag ingrijpen. En dat kan via preventie en vroegtijdige opsporing.”

Het is een werkveld dat zowel complex als transversaal is. Vaccinaties, kankeropsporing en de promotie van gezondheidsbevorderend gedrag vallen deels onder het preventiebeleid van de federale overheid en deels onder dat van de deelstaten, waar de visies soms verschillen. “We hebben een gemeenschappelijk kader nodig, een coherent interfederaal plan. Dat is geen werk van één dag, maar het momentum is er om de stap te zetten.”

De Raad benadrukt dat preventie zich niet mag beperken tot enkele thematische campagnes, maar verankerd moet worden in een continue aanpak, zowel op individueel niveau als op het niveau van de hele bevolking. Preventie is ook een cruciale hefboom in het licht van het groeiende aantal langdurig arbeidsongeschikten.

“We moeten sneller ingrijpen,” benadrukt Mickaël Daubie. “Dat betekent dat we vroeg moeten inzetten op mentale gezondheid, musculoskeletale aandoeningen en chronische ziekten, maar ook op re-integratie en het ondersteunen van de functionele capaciteiten van patiënten.”

Een geleidelijke uitvoering, gebaseerd op indicatoren

Nu de prioriteiten vastgelegd zijn, geeft de Algemene Raad het stokje weer door aan de Commissie GDOS, die deze doelstellingen moet vertalen naar operationele actieplannen. Voor elk van de drie prioritaire thema’s – eerstelijnszorg, toegankelijkheid en preventie – zullen expertengroepen SMART-indicatoren definiëren: specifiek, meetbaar, acceptabel, realistisch en tijdsgebonden.

Dat werk moet in een meerjarenperspectief geplaatst worden, maar moet al in 2026 de eerste resultaten via de begrotingsopdracht van de regering opleveren. “Het is niet de bedoeling om een stapel goede voornemens te creëren, maar om elke vooruitgang zichtbaar en toetsbaar te maken,” benadrukt Mickaël Daubie. “Zo stappen we af van een cultuur van improvisatie.”

Voor de twee transversale doelstellingen – gegevensgebruik en doelmatige zorg – neemt het RIZIV zelf het initiatief. Actieplannen zullen in de komende maanden worden voorgelegd aan de Raad voor goedkeuring. “We beschikken al over de nodige instrumenten, de projecten zijn klaar om uitgerold te worden. We mogen geen tijd verliezen.”

Prioriteren zonder uit te sluiten

Met deze aanpak wil de Algemene Raad een klassiek probleem van gezondheidszorgbeleid vermijden: versnippering. Door drie centrale doelstellingen aan te wijzen, hoopt de Raad de institutionele energie te richten op hefbomen die echt verandering kunnen teweegbrengen. Dat betekent echter niet dat de andere doelstellingen uit het GDOS-advies worden genegeerd.

“Je kunt niet alles tegelijk doen. Het gaat om efficiëntie, niet om uitsluiting,” verduidelijkt Mickaël Daubie. De andere doelstellingen die door de GDOS werden geïdentificeerd – zoals persoonsgerichte zorg, het welzijn van zorgprofessionals, of aandacht voor specifieke sectoren zoals geestelijke gezondheidszorg of zeldzame ziekten – worden niet opgeborgen. Ze kunnen later opnieuw aan bod komen in een jaarlijkse herziening of als aanvulling.

De uitdaging blijft om het werkveld te overtuigen. Achter deze prioritering zien sommigen immers een afwijzing van hun realiteit. Anderen, vooral in medische kringen, klagen over een gebrek aan transparantie in het beslissingsproces.

Mickaël Daubie pareert die kritiek door te zeggen: “De Algemene Raad is niet de administratie van het RIZIV. Het zijn ook niet alleen de ziekenfondsen. Het is een representatief samengesteld orgaan, waarin elke groep een stem heeft. Dat moet beter begrepen worden.”

Het gezondheidssysteem is te complex geworden om het nog vanuit silo’s te sturen. Iedereen moet zijn institutionele reflexen durven overstijgen in functie van het algemeen belang.

Het echte werk begint nu

De selectie van vijf gezondheidszorgdoelstellingen is slechts een eerste stap. De grote uitdaging volgt nu: deze prioriteiten omzetten in concreet beleid, onderbouwd met duidelijke indicatoren, gerichte budgetten en een passende governance. De Algemene Raad verwacht dat de GDOS-Commissie tegen eind dit jaar de eerste operationele plannen oplevert. De begrotingsbrief voor 2026 zal de eerste echte toets worden: lukt het om de middelen van de ziekteverzekering te sturen naar de gekozen prioriteiten?

Ook op institutioneel vlak wacht een uitdaging. Naarmate de expertgroepen aan de slag gaan, zal de nood aan sterke interfederale coördinatie steeds duidelijker worden — zeker rond preventie, eerstelijnszorg en de spreiding van zorgpersoneel. Waarop Mickaël Daubie hoopt, is een collectieve maturiteit: “Het gezondheidssysteem is te complex geworden om het nog vanuit silo’s te sturen. Iedereen moet zijn institutionele reflexen durven overstijgen in functie van het algemeen belang.”

De strategische lijn van de Algemene Raad zal niet alle problemen oplossen, maar biedt wel een ongeziene basis van samenhang om het gezondheidsbeleid op middellange termijn te structureren. Dat is al veel — als de engagementen van vandaag niet verdwijnen in een stoffige lade.

Het RIZIV verlegt de focus
Hoewel het niet expliciet wordt gezegd, stuurt de Algemene Raad een duidelijk signaal: de prioriteiten van de legislatuur 2025–2030 liggen niet in het ziekenhuis. Geen van de vijf gekozen doelstellingen focust rechtstreeks op de tweede lijn. In plaats van een historisch zwaartepunt op ziekenhuisfinanciering, verschuift de aandacht naar de organisatie van de eerste lijn, preventie en toegankelijke zorg.
Voor Mickaël Daubie gaat het niet om een tegenstelling, maar om een evenwichtsoefening: “Het is geen uitsluiting van de ziekenhuizen, maar een herverdeling. De eerste lijn versterken, is ook de tweede lijn beschermen.”
Deze koerswijziging zal bestaande gewoontes uitdagen. Ze vergt een geleidelijke herverdeling van inspanningen, middelen en beleidshefbomen, in de richting van een meer preventieve, continue en geïntegreerde zorgvisie.