Hyperhidrose: als je te veel zweet

Te veel zweten kan een reden tot consultatie zijn. Te veel zweten heeft immers sterke invloed op de levenskwaliteit en verhoogt het risico op huidinfecties. Met een anamnese kan je de oorzaak ervan achterhalen en de behandeling dienovereenkomstig aanpassen.

Zweten is essentieel voor de temperatuurregeling, het op peil houden van het vochtgehalte in de huid en de water- en elektrolytenhuishouding van het lichaam. De meeste zweetklieren zijn eccriene klieren, die vooral voorkomen op de voetzolen, in de oksels, op de handpalmen, de wangen en het voorhoofd. Ze zijn zeer belangrijk voor de temperatuurregeling. Ze worden bezenuwd door cholinerge vezels van het sympathische zenuwstelsel. De apocriene zweetklieren zijn minder talrijk, bevinden zich vooral in de oksels en de genitale streek en scheiden een viskeus, onwelriekend zweet af door interactie met bacteriën. Die zweetsecretie is afhankelijk van androgenen.

De temperatuurregeling wordt gecontroleerd door corticale structuren, het voorste gedeelte van de hypothalamus en het sympathische zenuwstelsel. De zweetsecretie wordt gestimuleerd door thermische, psychische en smaakfactoren.

Oorzaken van hyperhidrose

Primaire hyperhidrose wordt veroorzaakt door een overstimulering van de eccriene klieren door een disfunctie of een overactivering van het autonome zenuwstelsel en over gevoeligheid van de thalamus voor prikkels zoals emoties. Die hyperhidrose kan hereditair zijn.

Klinische criteria van primaire hyperhidrose

Overmatig zweten sinds meer dan zes maanden plus minstens twee andere criteria:

Plaats: oksels (hoofdzakelijk), handpalmen, voetzolen, hoofd en gezicht

Bilateraal en vrij symmetrisch

Geen zweten 's nachts

Minstens een keer per week

Begint voor de leeftijd van 25 jaar

Verstoort de dagelijkse activiteiten

Familiaire voorgeschiedenis

Een secundaire hyperhidrose kan veralgemeend of lokaal en regionaal zijn en kan te wijten zijn aan een ruggenmergtrauma, corticale letsels, na amputatie van een ledemaat... Je kan de oorzaak achterhalen met een anamnese en een laboratoriumonderzoek.

Oorzaken van veralgemeende secundaire hyperhidrose (onvolledige lijst)

Geneesmiddelen

Hormonale (zwangerschap, menopauze)

Toxische (chronisch alcoholisme, ontwenning van opiaten...)

Neurovegetatieve verschijnselen (vagale malaise)

Endocriene aandoeningen (hyperthyreoïdie, diabetes, acromegalie...)

Kanker (lymfoom, longkanker...)

Infectie (tuberculose, endocarditis...)

Neurologische aandoeningen (perifere neuropathie, CVA, ziekte van Parkinson...)

Psychiatrische (angststoornissen)

Evaluatie van hyperhidrose

Je kan de ernst van de hyperhidrose en de weerslag op de levenskwaliteit evalueren met vragenlijsten en scores. Op grond daarvan kan je het therapeutische beleid bepalen. De Minor-test is nuttig om de hyperhidrose te evalueren en te lokaliseren (zwarte verkleuring op zones van overmatig zweten bij aanbrengen van een jodiumhoudende oplossing gevolgd door maiszetmeel). Met een gravimetrie (wordt vooral gebruikt voor researchdoeleinden) kan je de hoeveelheid zweten meten die tijdens een gegeven periode wordt geproduceerd.

Behandeling

Topische producten

Topische middelen die het zweten tegengaan, op basis van aluminiumzouten (-chloride), verminderen de zweetexcretie, maar kunnen irriteren. Je kan de irritatie verminderen door ze aan te brengen op een droge huid bij het slapengaan en door de toedieningsfrequentie te verlagen (om de 24 uur, 48 uur, 1-3 weken). Als de hinder aanhoudt, kan je dermocorticoïden voorschrijven.

Een topische proeftherapie met glycopyrrolaat, een anticholinergicum, kan nuttig zijn.

Iontoforese

Daarbij wordt een continue elektrische stroom aangebracht op handen en/of voeten via immersie in water om een mechanische obstructie van de zweetklieren of een disfunctie van de koppeling tussen prikkel en excretie te bewerkstelligen. Er zijn meerdere sessies nodig om een zichtbaar resultaat te verkrijgen en tevens moet je (over het algemeen maandelijkse) onderhoudssessies voorzien. Die techniek is gecontra-indiceerd tijdens de zwangerschap en bij patiënten met een pacemaker, een prothese of een metalen IUD. Mogelijke bijwerkingen zijn een droge huid, erytheem en huiduitslag (zeldzaam).

Botulinetoxine

Injectie van botulinetoxine remt de afgifte van acetylcholine door de zenuwen van de eccriene zweetklieren en vermindert zo de zweetexcretie. De zones van hyperhidrose worden opgespoord met de Minor-test. Om de pijn bij injectie in de handpalmen te verminderen, kan je een anesthesie toepassen. Injectie van botulinetoxine vermindert het zweten gedurende 6-12 maanden en verbetert de levenskwaliteit. Mogelijke bijwerkingen zijn een hematoom op de prikplaats, krachtsvermindering en voorbijgaande paresthesieën.

Systemische geneesmiddelen

De eccriene zweetklieren worden bezenuwd door cholinerge vezels. Je kan dus anti-cholinergica voorschrijven. Oxybutinine in een progressief stijgende dosering tot resultaat wordt verkregen, kan nuttig zijn (maximale dosering 2,5 mg 3x/d), maar is niet officieel goedgekeurd in die indicatie. Oxybutinine is gecontra-indiceerd bij patiënten met een glaucoom, neuromusculaire afwijkingen, een inflammatoire darmziekte, een tachyaritmie of een voorgeschiedenis van of risicofactoren voor urineretentie. Mogelijke bijwerkingen zijn xerostomie, gezichtsproblemen, constipatie, urineretentie... Er zijn ook proeven gedaan met clonidine, maar dat geneesmiddel veroorzaakt orthostatische hypotensie.

Chirurgische behandeling

Een thoracale sympathectomie legt de zweetsecretie in het bovenste gedeelte van het lichaam volledig stil. Bij een thoracale sympathectomie worden de sympathische ganglia onder algemene anesthesie doorgesneden met een clip of elektrocoagulatie. Die ingreep is enkel geïndiceerd in ernstige gevallen en heeft weinig effect op het zweten van de voetzolen. Door de daaruit voortvloeiende anhidrose kan de huid erg droog worden en kan een compensatoire hyperhidrose optreden in de onderste helft van het lichaam, wat ook negatieve invloed kan hebben op de levenskwaliteit. Zweten in het gezicht bij inname van bepaalde voedingsmiddelen komt zelden voor. Mogelijke complicaties zijn pneumothorax en voorbijgaande dysesthesie van de benen. Plaatselijke chirurgische technieken zoals curettage zijn een alternatief, maar hun effect bij axillaire hyperhidrose is van voorbijgaande aard.

Geneesmiddelen & hyperhidrose (onvolledige lijst)

Geneesmiddelen & hyperhidrose (onvolledige lijst)