60% meer hittedoden in België

The Lancet: klimaatverandering kost miljoenen levens per jaar

De klimaatverandering kost elk jaar miljoenen mensenlevens, en bedreigt de gezondheid en het welzijn van honderden miljoenen anderen. Dat blijkt uit het negende indicatorrapport van de Lancet Countdown on Health and Climate Change.

Volgens het rapport zijn twaalf van de twintig onderzochte gezondheidsindicatoren ronduit alarmerend.

Het jaar 2024 was het warmste jaar ooit gemeten. Wereldwijd werd de gemiddelde persoon blootgesteld aan een recordaantal van zestien bijkomende gezondheidsbedreigende hittedagen die toegeschreven kunnen worden aan klimaatverandering.

De meest kwetsbare groepen (jonger dan 1 jaar en ouder dan 65 jaar) beleefden gemiddeld een recordaantal van twintig hittegolfdagen – respectievelijk vier en drie keer meer dan het jaargemiddelde van 1986-2005.

546.000 hittedoden per jaar

Een nieuwe indicator in het rapport toont dat het aantal hittegerelateerde sterfgevallen per 100.000 inwoners sinds de jaren negentig met 23% is gestegen. Tussen 2012 en 2021 waren er gemiddeld 546.000 hittegerelateerde sterfgevallen per jaar.

Daarnaast zijn 2,5 miljoen sterfgevallen per jaar toe te schrijven aan de luchtvervuiling die voortkomt uit de voortdurende verbranding van fossiele brandstoffen. Luchtvervuiling door bosbranden werd in 2024 in verband gebracht met een recordaantal van 154.000 sterfgevallen.

Klimaatverandering heeft ook een impact op overdraagbare ziekten en voedselzekerheid. Het transmissiepotentieel van dengue is sinds de jaren 50 met 49% gestegen, stelt het rapport vast. Droogtes en hittegolven hebben het aantal mensen in matige of ernstige voedselonzekerheid in 2023 met 123 miljoen doen toenemen.

 'Politieke aarzeling kost mensenlevens'

Het rapport stelt dat de politieke onwil om in klimaat- en gezondheidsacties te ondernemen “miljoenen dreigt te veroordelen tot een toekomst vol ziekte, rampen en vroegtijdig overlijden.”

15 landen geven meer uit aan subsidies voor fossiele brandstoffen dan aan gezondheidszorg

Het wijst erop dat de fossielebrandstofindustrie nog volop overheidssteun geniet. In 2023 gaven overheden wereldwijd 956 miljard dollar in netto subsidies voor fossiele brandstoffen om energie ‘betaalbaar’ te houden. Dit is drie keer meer dan de 300 miljard dollar die tijdens COP29 werd toegezegd ter ondersteuning van de meest klimaatgevoelige landen.

“Zorgwekkend is dat 15 van de 87 landen die samen verantwoordelijk zijn voor 93% van de wereldwijde CO₂-uitstoot, in 2023 meer uitgaven aan netto subsidies voor fossiele brandstoffen dan hun nationale budget voor gezondheidszorg”, noteren de auteurs.

Nochtans zet dit de economie onder druk en belast het de zorgbudgetten. De toegenomen blootstelling aan hitte resulteerde in 2024 in een recordaantal van 639 miljard uren aan verloren arbeidsproductiviteit, goed voor 1% van het wereldwijde bbp. Hittegerelateerde sterfgevallen onder 65-plussers hebben een geschatte economische impact van 261 miljard dollar.

 Effectieve maatregelen

Het rapport wijst erop dat maatregelen wel degelijk helpen. Naar schatting worden jaarlijks 160.000 levens gered door de afbouw van steenkool. Een overstap naar klimaatvriendelijkere diëten en duurzamere landbouwsystemen heeft een positieve impact op vervuiling, broeikasgassen en ontbossing, waardoor meer dan tien miljoen levens per jaar gered kunnen worden.

"Als we blijven vasthouden aan de afhankelijkheid van fossiele brandstoffen, zullen de zorgstelsels, de koelinfrastructuur en de capaciteit voor rampenbestrijding binnenkort overbelast raken”, zegt professor Nadia Ameli, covoorzitter van Lancet Countdown Working Group. Daardoor komen de gezondheid en het leven van acht miljard mensen wereldwijd verder in gevaar.”

Het negende Lancet Countdown-indicatorrapport wordt opgesteld onder leiding van University College en is de meest uitgebreide beoordeling van de verbanden tussen klimaatverandering en gezondheid. Lees hier het volledige rapport.

België: 475 hittedoden, 8.700 doden door luchtvervuiling

Het rapport bevat ook deelrapporten per land. Dit zijn de meest in het oog springende cijfers voor België.

• In 2024 werden Belgen blootgesteld aan gemiddeld 10,3 hittegolfdagen per jaar. Hiervan zouden er 7,1 niet zijn voorgekomen zonder klimaatverandering.
• Blootstelling aan hitte resulteerde in 2024 in 5,1 miljoen verloren arbeidsuren, bijna een verdubbeling tegenover 1990-1999. De bouwsector is het hardst getroffen.
• Naar schatting stierven er in België tussen 2012 en 2021 jaarlijks 475 mensen aan de hitte. Dat is een stijging van 60% ten opzichte van 1990 en 1999.
• In 2022 waren er in België 8.700 sterfgevallen als gevolg van door de mens veroorzaakte PM2.5-luchtvervuiling buitenshuis. Dit is een daling met 39% ten opzichte van 2010. Niettemin bedraagt de economische kost van vroegtijdige sterfte door luchtvervuiling nog steeds 27 miljard dollar.
• In 2023 verstrekte België voor drie miljard dollar subsidies aan fossiele brandstoffen, het equivalent van 5% van de uitgaven voor gezondheidszorg.