Exacte etiologie nog niet bekend
Multipel myeloom: door merg en been
Bij Chris Foreman, de 69-jarige gitarist van de Britse ska-band Madness, werd een myeloom aangetroffen. Wat is deze minder frequente beenmergtumor?
Wim Van Hooste, preventieadviseur-arbeidsarts
De ziekte van Kahler of het multipel myeloom (MM) is een proliferatieve ziekte van de plasmacellen van het beenmerg. Het is de derde meest voorkomende hematologische maligniteit, na non-Hodgkin lymfoom en leukemie. 10-13% van de bloedkankers en 1% van alle kankers zijn multipel myelomen (Georgakopoulou et al., J Clin Med, 2021).
De diagnose wordt het vaakst gesteld tussen 50 en 70 jaar. Maar achttien procent is jonger dan 50 jaar en 3% is zelfs jonger dan 40 jaar (Veres et al., AMTBS, 2022). MM wordt meer beschreven bij mannen, Afro-Amerikanen en mensen met monoclonale gammopathie (MGUS) (Gold et al., Am J Ind Med, 2010).
Er is nog niet veel bekend over de exacte etiologie. Genetische, levensstijl- en omgevingsfactoren werden wel al bestudeerd (Hejrati et al., Iran J Public Health, 2024).
Ik zal een aantal beroepsgebonden blootstellingen onder de loep nemen. Landbouwers hebben frequenter een multipel myeloom, allicht te wijten aan het werken met pesticides (bv. het fungicide Captan: Tual et al., Cancer Causes Control, 2019).
Maar de studies over het gebruik van pesticides zijn inconsistent. Mogelijk te wijten aan de duur en het type van pesticide dat gebruikt werd. Over het insecticide permethrine (bv. Zalvor) en het herbicide glyfosaat (bv. Roundup) zijn de gegevens zeer beperkt. Andere onderzoekers wijzen naar de zoönotische blootstelling van de boeren (bv. het Orf-virus).
Blootstelling aan organische, gechloreerde oplosmiddelen (chloroform) in de schoonmaak en de schildersbranche zijn geassocieerd met multipel myeloom. Werken in een kapsalon levert consistent een hoger risico op door gebruik te maken van formaldehyde en solventen.
Benzeen is een gekend solvent dat cytotoxische eigenschappen heeft (AML en CLL). Hoewel de link tussen benzeen en multipel myeloom in studies niet eenduidig is. Bij Noordse brandweerlui werd er duidelijk meer MM vastgesteld, mogelijk te wijten aan benzeen, aldehydes en polyaromatische koolwaterstoffen (PAKs).
Over xyleen en tolueen zijn slechts kleine studies die geen risico demonstreerden voorhanden. De associatie tussen MM en asbest vergt nog meer studie. De rol van blootstelling aan het stof van steenkolen is tot op heden nog steeds controversieel.
Blootstelling aan een elektromagnetisch veld liet zowel protectieve als negatieve associaties zien. Ioniserende straling werd wel al gelinkt aan multipel myeloom. In Hiroshima en Nagasaki werd na het vallen van de atoombommen meer multipel myeloom geconstateerd en dit na een eerder lange latentietijd. Houtblootstelling vereist uitgebreider onderzoek (Georgakopoulou et al., 2021; Hejrati et al., 2024).
De beroepen met een duidelijk hoger risico zijn landbouwers, brandweerlui (50% hoger risico) en kappers (40% hoger risico) (Sergentanis, Clin Lymphoma Myeloma Leuk, 2015).
Sowieso zijn studies noodzakelijk met meer patiënten. De cohortstudies missen statistische kracht en de case-control studies hebben een beperkt aantal werknemers voor specifieke blootstellingen. De incidentie moet hoog zijn om een case-control studie op te zetten.
Mogelijkheden zijn er met pooled analysis, bv. het International Multiple Myeloma Consortium (Perrotta et al., Cancer Epidemiol, 2013). Sergentanis et al. deden een systematische review van alle meta-analyses naar de risicofactoren in 2015.
Het kennen van de oorzaken van multipel myeloom op de werkvloer zou het risico moeten verlagen. Eliminatie of substitutie van het verantwoordelijke product of proces, of verlagen van de blootstelling met collectieve of persoonlijke beschermingsmiddelen (maskers, afzuiging), zouden voor een gezondere werkplaats moeten zorgen (Hejrati et al., 2024).
