Primeur in het Universitair Ziekenhuis van Luik

Chemiluminescentie voor snelle detectie van legionella en pneumokokken

Een nieuwe diagnostische methode, gebaseerd op chemiluminescentie, is nu beschikbaar in het Universitair Ziekenhuis van Luik voor de opsporing van luchtweginfecties zoals legionellose en pneumokokken. Het gebruikt licht om snel de urineantigenen te meten die geassocieerd worden met deze twee infectieuze agentia. Een Belgische primeur.

Chemiluminescentie is een zeer gevoelige detectietechniek voor laboratoria: een chemische reactie produceert licht dat kan worden gebruikt om de aanwezigheid van antigenen of antilichamen te identificeren en te meten. Dit principe produceert licht door fluorescentie in de dunne buisjes van kinderspeelgoed of armbanden die fluoresceren wanneer ze "gekraakt" worden.

Het Universitair Ziekenhuis van Luik heeft de introductie aangekondigd van deze nieuwe diagnostische methode voor de snelle bepaling van urineantigenen voor Legionella pneumophila (legionellose) en Streptococcus pneumoniae (pneumokokken).

De voordelen van chemiluminescentie zijn talrijk: het detecteert meer en snellere infecties, voornamelijk door de uitbreiding van de dekking van geteste serogroepen en serotypen, zodat de juiste behandeling zo snel mogelijk kan worden gestart.

Een primeur in België

Een primeur in België, dankzij prof. Marie-Pierre Hayette en dr. Pablo Beckers en hun team.

"Deze verbetering zal de diagnose van infecties van de luchtwegen verbeteren - frequente en soms ernstige pathologieën - die een snelle identificatie van het infectieuze agens vereisen", benadrukt het CHU de Liège in een persbericht, dat verheugd is "zijn rol als baanbrekend universitair ziekenhuiscentrum op het gebied van medische diagnose en voortdurende verbetering van de kwaliteit van de zorg te bevestigen".

Urinestaal

Hoe werkt het in de praktijk? De methode is gebaseerd op een urinestaal van de patiënt. "De detectiemethode van het Legionella pneumophila antigeen of het Streptococcus pneumoniae antigeen is een sandwich-type directe chemiluminescentie immunoassay (CLIA)," legt dr. Pablo Beckers, microbioloog en hoofd van het ULiège serologie laboratorium, uit. Hij legt ons het sandwichprincipe uit:

• 1) Een capture-antilichaam wordt vastgemaakt aan een solide oppervlak (bijvoorbeeld magnetische korrels);
• 2) Het antigeen in het staal bindt aan dit antilichaam;
• 3) Een tweede gelabeld antilichaam (detectie-antilichaam), gericht tegen een ander epitoop van het antigeen, bindt zich − hierdoor wordt een 'sandwich' gevormd: capture-antilichaam - antigeen - gelabeld antilichaam;
• 4) De marker is een enzym dat een chemiluminescentiereactie kan genereren (lichtemissie);
• 5) De intensiteit van het uitgestraalde licht is evenredig met de hoeveelheid aanwezig antigeen en dus met de hoeveelheid van de aanwezige ziekteverwekker.

In plaats van 'ICT'-tests (COVID-stijl)

De testen die laboratoria over het algemeen routinematig gebruiken voor dit type detectie zijn 'ICT' (ImmunoChromatografische Test) of snelle testen. Ze lijken op de covid-tests die in de apotheek aan patiënten worden verkocht, met een reagensstrip die van kleur verandert als het antigeen aanwezig is (of het hCG-hormoon in zwangerschapstests).

"Het aflezen van de test is afhankelijk van de gebruiker, die kan beoordelen of er wel of geen kleurverandering is", vervolgt de specialist. "Deze testen zijn inherent minder gevoelig en gebruikersafhankelijk, waarbij sommige lezers kunnen inschatten dat de band aanwezig is, terwijl een andere lezer kan inschatten dat dit niet het geval is." Dit diskwalificeert ICT's niet, die over het algemeen toch goed werken, maar de nieuwe CLIA-methode is gevoeliger en dus minder gebruikersafhankelijk.

"Bovendien zijn het detectiespectrum, 'serotypen' en 'serogroepen' van pathogenen smaller bij ICT's. Met andere woorden, Legionella pneumophila en Streptococcus pneumoniae zijn eigenlijk niet elk één entiteit, maar 'families' verdeeld in verschillende 'groepen' en 'typen'. TBI's reageren op minder verschillende groepen Legionella en Pneumococcus, wat betekent dat ze negatief zullen zijn waar CLIA positief is. Een beetje zoals het detecteren van sommige covid-varianten en andere niet."

Resultaten binnen 2 uur

CLIA-analyses leveren hun resultaten binnen 2 uur nadat het monster in het laboratorium is aangekomen, 7 dagen per week, 24 uur per dag, "vanwege hun significante klinische impact in het beheer van community-verworven pneumonie", zoals Dr. Beckers aangeeft.

"Andere laboratoria met negatieve ICT's, maar die een sterk klinisch vermoeden hebben, kunnen ons ook hun monsters sturen ter bevestiging. Er zijn geen beperkingen voor de patiënten die er baat bij kunnen hebben. Maar zoals bij alle laboratoriumtests, zijn deze vooral gebaseerd op het klinisch belang dat de specialist of huisarts beoordeelt in het licht van de gezondheidstoestand van de patiënt."