In de huidige context lijkt het concept van remgeld uitgehold te zijn
[Opinie] Wie is er bang van het remgeld?
Voorstellen die het remgeld raken, leiden vaak tot een storm aan reacties. Is dat een storm in een glas water?
Dr. Lawrence Cuvelier, voorzitter van GBO/Cartel
Het is dan wel een eeuwigheid geleden dat een Belg de Tour de France of het Songfestival won, maar ons land kan bogen op een zeer respectabele staat van dienst als het gaat om toegang tot gezondheidszorg. Dat is geen geringe prestatie in een land dat met een zware staatsschuld en begrotingstekorten kampt.
De keerzijde is dat we constant worden gevraagd om competitiever te zijn; deze prestatiewedloop ontziet de sociale zekerheid niet. In eenvoudigere termen: "we moeten besparen."
Een "verrassend" aantal teleconsulten
In die context werd de vergoeding voor telefonische consultaties onlangs afgeschaft. Ten eerste omdat deze het voorziene budget overschreed (wat niet was verwacht). Ten tweede omdat een minderheid van de artsen deze consulten als een nieuwe bron van inkomsten beschouwde, soms in een verrassende omvang.
Aan de artsensyndicaten werd gevraagd om alternatieve besparingen voor te stellen als we wilden vermijden dat de vergoeding van teleconsulten zou worden afgeschaft.
Destijds stelden we daarom voor om de nodige besparingen te realiseren bij een volgende indexering van de erelonen. Er was echter geen regering om die maatregel uit te voeren. Een ander idee was de verhoging van het eigen aandeel van de patiënt - het 'remgeld' - dat al lang niet meer geïndexeerd was.
De praktijk leert dat indexering van het remgeld de financiële toegankelijkheid van de zorg niet zal vermindenen, terwijl de afschaffing van telefonische raadpleging wel een groot probleem vormt voor de toegankelijkheid van de zorg.
Remgeld is uitgehold
Het voorstel werd slecht onthaald. De filosofie achter het 'remgeld' is inderdaad om overmatige consumptie van zorg 'af te remmen'. Je kunt je dus voorstellen dat een verhoging van het remgeld de toegang tot zorg verder zou belemmeren.
Persoonlijk heb ik dat standpunt altijd beschouwd als een hersenspinsel. Voor patiënten zonder financiële problemen vormt het remgeld dat in de huisartsenpraktijk wordt toegepast geen belemmering. Patiënten voor wie het betalen van een euro problematisch is (en die zijn er!), heb ik nooit zorg geweigerd, ook als dat betekende dat ik die ene euro moest laten vallen. Ik denk dat we dat allemaal doen!
Laten we de filosofie van het remgeld nu eens van de andere kant bekijken: wat zou er gebeuren als we het helemaal zouden afschaffen? De grote angst is altijd geweest dat patiënten in de huisartsenpraktijk misbruik zouden maken van gratis zorg. In forfaitaire praktijken (waar de patiënt niets betaalt) zien we echter geen abnormale instroom van patiënten. (Dit in tegenstelling tot de permanent overvolle spoedafdelingen).
Kortom, in de huidige context waarin de bedragen laag zijn, lijkt het concept van remgeld uitgehold te zijn.
Verhoging van remgeld in cijfers
Concreet: wat zou een indexering van het remgeld betekenen voor de patiënt? Een gemiddelde Belg gaat 5,8 keer per jaar op raadpleging. Een indexering van het remgeld met € 2,50 (van € 4,00 naar € 6,50) voor een patiënt zonder verhoogde tegemoetkoming (VT) zou neerkomen op een verhoging van de eigen bijdrage naar € 37,70 per jaar in plaats van € 23,20.
Voor wie recht heeft op een verhoogde tegemoetkoming, zou een indexering van het remgeld met € 0,50 neerkomen op een stijging van de eigen bijdrage van ongeveer € 11,60 per jaar (in plaats van € 8,70).
We werden ervan beschuldigd dat we de gezondheidsverschillen zouden vergroten door te pleiten voor een indexering van het remgeld (in ruil voor het behoud van de terugbetaling van teleconsultaties, wat de toegang tot zorg aanzienlijk verbetert).
Gezien de uitdagingen op het gebied van toegang tot gezondheidszorg voor de meest kwetsbaren, vind ik deze beschuldiging ongegrond. Zeker, mensen met weinig sociaal en cultureel kapitaal zijn doorgaans in een slechtere gezondheid dan anderen. Ze hebben vaker chronische ziekten, zoals diabetes of hypertensie, en zijn minder goed in staat om hun zorg te beheren.
De stress van het dagelijks leven
Als ik me zorgen maak over een obese patiënt met slecht gereguleerde diabetes en hoge bloeddruk, proberen zij me gerust te stellen door te zeggen dat ze hun cardioloog en diabetoloog één keer per jaar zien en dat dat voor hen voldoende is.
Evenzo komen vrouwen naar het ziekenhuis om te bevallen zonder enige voorafgaande controle, of dit nu door een vroedvrouw, een gynaecoloog of een huisarts is. En drie dagen in het ziekenhuis volstaan niet om een goede opvolging te verzekeren.
Deze voorbeelden illustreren dat patiënten in precaire situaties te veel bezig zijn met hun overleven en de stress van het dagelijks leven om zichzelf de "luxe" van consistente medische opvolging te gunnen. Ze doen vaak onlogische uitgaven, zoals de roekeloze aankoop van voedingssupplementen of producten die eeuwige jeugd beloven, of vertonen ongepast gedrag, met name in de redenen waarom ze hun toevlucht nemen tot spoedeisende hulp en bepaalde specialisten.
Dat, in combinatie met het tekort aan huisartsen, is naar mijn mening een belangrijke factor in ongerechtvaardigde uitgaven.
Constructief debat
De praktijk leert dus dat een indexering van het remgeld niet leidt tot een slechtere financiële toegankelijkheid tot de gezondheidszorg. Die vaststelling moet worden meegenomen in gesprekken met de overheid en de verzekeringsinstellingen.
Alleen en constructief debat op basis van objectieve gegevens kan leiden tot structurele oplossingen voor een betere gezondheid tegen dezelfde kosten. We mogen niet het verkeerde gevecht voeren.
Dit opiniestuk verscheen eerst in de rubriek "Grain à moudre" op de website van GBO/Cartel. De bedenkingen van dr. Lawrence Cuvelier, voorzitter van GBO/Cartel werden opgetekend door dr. Axel Hoffman. De opinies in dit artikel zijn die van de auteur en komen niet noodzakelijk overeen met de positie van GBO/Cartel.
