Vias waarschuwt voor problemen met dexamfetamine in het verkeer

Patiënten riskeren boete bij speekselcontrole

Patiënten die door een arts dexamfetamine voorgeschreven krijgen, riskeren beboet te worden bij een verkeerscontrole. De wet voorziet namelijk geen uitzondering voor medicinaal gebruik.

 Erik Derycke

Dextro-amfetamine (dexamfetamine) wordt voorgeschreven bij bijvoorbeeld ADHD of bepaalde slaap-waakstoornissen. Maar het is lid van dezelfde chemische familie als alle andere amfetamines, waaronder de stimulerende middelen die gekend zijn onder de straatnaam speed.

Dat kan problemen opleveren bij drugscontroles, zegt Frederick Vinckenbosch, onderzoeker bij Vias Institute. In de Wegverkeerswet (artikel 37bis) staat expliciet dat rijden onder invloed van amfetamines bestraft wordt met een geldboete van 200 euro tot 2.000 euro.

Drempelwaarden

In artikel 62ter van de wet worden drempelwaarden voor een speekseltest gespecifieerd; voor amfetamine gaat het over 25 nanogram per milliliter. Bij medicinaal dexamfetaminegebruik komen patiënten snel aan dergelijke concentraties.

“Het probleem is dat er in de wet geen uitzondering is voor het medicinaal gebruik van amfetamines”, zegt Vinckenbosch. “Met een speekseltest, zoals de politie die in eerste instantie afneemt, kan zelfs geen onderscheid worden gemaakt tussen illegale amfetamines en medicinale amfetamines.”

“Een labotest bij het NICC zou eventueel de zuiverheid van het product kunnen nagaan: bij dexamfetamine verwacht je alleen de rechtsdraaiende isomeer aan te treffen, terwijl illegaal gefabriceerde amfetamines vaak zowel de linksdraaiende als de rechtsdraaiende isomeer bevatten. Maar voor de wegverkeerswet maakt dat niet uit, want die kent alleen amfetamines.”

Dura lex sed lex

Vias krijgt regelmatig vragen van patiënten die bij een controle aan de kant worden gezet en een speekseltest moeten afleggen. Als dan blijkt dat ze positief testen op amfetamine, zeggen ze dat hun arts dat heeft voorgeschreven. “Maar voor het parket en de rechtbanken doet dat niet ter zake. De wet is de wet, en die kent geen uitzondering”, zegt Vinckenbosch.

“Een speekseltest weigeren is evenmin een optie, want een politieambtenaar kan een rijverbod van 12 uur opleggen als hij van mening is dat de persoon in kwestie voldoet aan de criteria voor het afnemen van een speekseltest.”

Om hoeveel patiënten het gaat, weet Vias niet. Het instituut heeft aan APB gegevens over afgeleverde dosissen dexamfetamine gevraagd, maar het blijkt niet evident om de cijfers hierover te verzamelen.

Rijgeschiktheid

Frederick Vinckenbosch wijst op een andere anomalie. Het Koninklijk Besluit van 23 maart 1998 betreffende het rijbewijs geeft artsen de bevoegdheid om te beslissen over rijgeschiktheid. Dit kan echter voor verwarring zorgen. In de praktijk staat de beslissing van de arts niet boven de wegverkeerswet, ook al impliceert het KB wel dat alleen een arts over rijgeschiktheid kan beslissen.

Volgens de wegverkeerswet is dit echter niet het geval: zelfs als een arts oordeelt dat iemand die dexamfetamine gebruikt, rijgeschikt is, kan deze persoon nog steeds vervolging riskeren bij een controle, zegt Vinckenbosch. “Het vreemde aan de huidige situatie is: enerzijds wordt het oordeel over rijgeschiktheid volledig aan de arts overgelaten; anderzijds is er geen uitzondering voor het medicinaal gebruik van stoffen die door diezelfde arts kunnen worden voorgeschreven.”

Vias vraagt duidelijkheid

Vias wil het probleem op de politieke agenda krijgen. Het vraagt dat uitzonderingen voor medisch gebruik in de wegverkeerswet opgenomen worden – niet alleen voor amfetamines, maar ook voor bijvoorbeeld opiaten.

Daarnaast zouden in het KB de criteria voor rijgeschiktheid verduidelijkt moeten worden, afhankelijk van het type medicatie en de aandoening. “Op die manier wordt de kwaliteit van de medische controle op rijgeschiktheid gewaarborgd en is er minder ruimte voor verschillende interpretaties door artsen”, zegt Vinckenbosch.

Wat kunnen artsen in afwachting doen? “Ik ben geen arts, en ik weet dus niet wat de overwegingen zijn om amfetamine voor te schrijven in plaats van methylfenidaat. Maar methylfenidaat is niet verboden volgens de wegverkeerswet en zal geen problemen opleveren bij een speekseltest. Waar het kan, lijkt het dus aan te bevelen om te kiezen voor methylfenidaat. Maar nogmaals: dat is een beslissing die alleen een arts toekomt”, besluit Vinckenbosch.