Zoveel landen, zoveel toelatingsregels

Niet enkel in België wordt de toegang tot de studies geneeskunde afgeschermd. Artsenkrant bekeek hoe enkele andere Europese landen de toegang tot de studies geneeskunde regelen.

Nederland

Bij onze noorderburen geldt voor de studie geneeskunde een landelijke numerus fixus. Volgend academiejaar kunnen 2.785 studenten de bacheloropleiding aanvatten. Dat zijn er 66 minder dan vorig academiejaar. Een groot verschil met ons land, is de verdeling over de universiteiten. De acht Nederlandse universiteiten die een bachelor geneeskunde aanbieden, hebben een vooraf bepaald aantal studenten toegewezen gekregen. De Rijksuniversiteit Groningen en de Erasmus Universiteit Rotterdam mogen 400 studenten aannemen, terwijl de Universiteit Utrecht slechts 297 artsen in spe mag toelaten. De ook bij Vlaamse studenten populaire Maastricht University mag 359 studenten laten starten.

Omdat het aantal aanmeldingen steevast hoger ligt dan het aantal plaatsen, vindt er elk jaar een selectie plaats. Tot 2017 gebeurde dat deels via een gewogen loting: kandidaten met hogere eindexamencijfers maakten meer kans bij de loting en scholieren die gemiddeld acht op tien of meer scoorden kregen rechtstreeks toegang. In 2017 werd de loting echter afgeschaft en vervangen door een selectieproef die elke universiteit autonoom organiseert.

Elke medische faculteit hanteert een eigen selectieprocedure, die doorgaans bestaat uit meerdere rondes met zowel cognitieve als niet-cognitieve criteria. De kandidaten moeten het juiste studieprofiel hebben en tijdens de secundaire studies een richting volgen met voldoende biologie, scheikunde, natuurkunde en wiskunde. In de selectieproef worden ook kennis- en inzichttoetsen, wetenschappelijke redeneeropdrachten, simulatiecases, schrijfopdrachten om de motivatie te peilen en zelfs interviews opgenomen. Cijfers uit de secundaire studies spelen soms indirect mee, maar de focus ligt toch eerder op aanleg en geschiktheid voor de opleiding.

De selectieproeven vinden doorgaans plaats in de eerste maanden van het jaar. Kandidaten moeten er niet tot juni wachten om te weten of ze de studies geneeskunde mogen aanvatten. Studenten mogen elk jaar slechts bij één universiteit aan de proeven deelnemen en het maximaal aantal pogingen is vastgesteld op drie.

'De Nederlandse selectieproeven vinden doorgaans plaats in de eerste maanden van het jaar'

Frankrijk

Onze zuiderburen kenden traditioneel een vrije instroom in het eerste jaar, gevolgd door een strenge selectie op het einde van het eerste academiejaar. Slechts de hoogst gerangschikte studenten mochten volgens een door de overheid bepaalde numerus fixus doorstromen naar het tweede jaar. In 2020 mochten er bijvoorbeeld 9.361 studenten naar het tweede jaar, terwijl er wel enkele tienduizenden het eerste jaar hadden aangevat.

Vanaf 2020 werd het systeem van de PACES (Première Année Commune aux Etudes de Santé) vervangen door twee alternatieve trajecten voor het eerste jaar: de PASS (Parcours d’Acces Spécifique Santé) en de L.AS (Licence avec Acces Santé). De PASS is een gezondheidsgericht eerste jaar met een minor in een ander vakgebied, terwijl de L.AS een andere bacheloropleiding (biologie, chemie, enz.) is met extra gezondheidsvakken als optie. De twee trajecten staan open voor iedereen die zijn baccalauréat (eindejaarsexamen) heeft gehaald.

Op het einde van dit eerste jaar vindt de echte selectie plaats. Elke universiteit bepaalt, in overleg met de regionale gezondheidsautoriteiten, hoeveel studenten ze tot het tweede jaar toelaat en verdeelt die over de PASS- en l.AS-opleiding. Het selectiecriterium is een combinatie van academische prestaties en eventueel aanvullende proeven die zowel schriftelijk als mondeling kunnen zijn. Wie na het eerste jaar niet wordt doorgelaten, krijgt één herkansing. Een student die de PASS volgde, kan het via L.AS nog eens proberen en vice versa. Studenten die definitief niet doorstromen naar de studies geneeskunde, kunnen hun alternatieve traject verderzetten in een andere richting, zodat ze niet met lege handen – en één of twee verloren jaren – achterblijven.

Duitsland

Duitsland hanteert een zeer selectieve numerus clausus, waardoor geneeskunde bij onze oosterburen een van de competitieve studies is. Kandidaten moeten zich inschrijven via het centrale aanmeldingssysteem (Hochschulsart). Duitsland werkt niet met een toelatingsexamen, maar wel met quota waarbij de Abitur, het eindexamen van het secundair onderwijs, doorslaggevend is.

30% van de opleidingsplaatsen wordt toegekend aan de kandidaten met de hoogste Abiturcijfers (Abiturbestenquote). 60% van de plaatsen wordt opgevuld via selectiecriteria die de universiteiten zelf mogen bepalen. Ook in deze selectie is het Abiturcijfer zwaarwegend, maar de universiteiten kunnen wel bijkomende criteria hanteren zoals een toelatingsproef (Test für Medizinische Studiengänge), een interview of een assessment. Relevante vrijwilligerservaring of een eerder behaalde medische opleiding zoals verpleegkunde, kunnen bonuspunten opleveren.

Voor de resterende 10% – de Zusätzliche Eignungsquote – wordt niet naar de schoolresultaten gekeken. Het relatief nieuwe systeem is bedoeld om kandidaten met uitgebreide praktische ervaring of bijzondere talenten een kans te geven.

Verenigd Koninkrijk

In het Verenigd Koninkrijk verloopt de toegang tot de opleiding geneeskunde via een gedeeltelijk gecentraliseerd aanmeldingssysteem (UCAS) en een decentrale selectie door de meer dan dertig medische faculteiten, verspreid over Engeland, Schotland, Wales en Noord-Ierland. Kandidaten mogen bij UCAS maximaal vier medische opleidingen kiezen om op te solliciteren.

De selectiecriteria zijn meervoudig: uitstekende secundaire schoolresultaten en slagen op de University Clinical Aptitude Test (UCAT). Dat is een algemeen medisch toelatingsexamen dat cognitieve vaardigheden, besluitvorming, ruimtelijk inzicht en situationeel oordelen test. Kandidaten moeten ook een motivatiebrief schrijven. De motivatiebrief weegt de laatste jaren wel minder door om de socio-economische bias te verminderen.

Eens deze fase doorlopen, worden de kandidaten uitgenodigd voor een sollicitatiegesprek, vaak in de vorm van een Multiple Mini Interview, een reeks korte gesprekssessies of opdrachten om diverse vaardigheden en attitudes te evalueren. Hierbij komen vragen over de motivatie aan bod naast ethische dilemma’s en kennis van het gezondheidszorgsysteem.

De overheid bepaalt voor elke universiteit hoeveel studenten ze ongeveer mag aannemen. Jaarlijks mogen zo ongeveer 9.500 studenten de studies geneeskunde aanvatten. Het aantal plaatsen voor internationale studenten is apart begrensd. Vaak gaat het maar om enkele plaatsen om zoveel mogelijk ruimte te houden voor eigen studenten. De selecties zijn dan ook erg zwaar met jaarlijks meerdere duizenden kandidaten voor slechts enkele honderden plaatsen.

>> Lees op onze website meer over de manier waarop nog andere landen de toegang tot de studies geneeskunde regelen.