Laat bruine vlekjes geen blinde vlekken zijn
Huidkanker is wereldwijd de meest voorkomende vorm van kanker, en het is ook de snelst groeiende in aantallen. Solar Ultraviolet Radiation (sUVR), de niet-ioniserende straling van de zon, is een belangrijke veroorzaker van beroepsgebonden huidkankers. Van alle non-melanoom huidkankers (Non-Melanoma Skin Cancer, NMSC) wordt één op drie veroorzaakt door werken in de zon.
In de Europese Unie werken ongeveer 14,5 miljoen werknemers tenminste 75% van de tijd buiten. Buitenwerkers hebben een aanzienlijk risico op het ontwikkelen van huidkanker volgens recent onderzoek van de Wereldgezondheidsorganisatie (WHO) en de International Labour Organization (ILO) (Pega et al., Environment International, 2023). Sinds 2012 is UV-straling erkend door de International Agency for Research on Cancer (IARC) als Groep 1 Humaan Carcinogeen (zijnde bekend of verondersteld carcinogeen voor de mens).
Huidkankers zijn zeer frequent geconstateerde aandoeningen bij werknemers. Tussen 2000 en 2019 werd een verdubbeling van het aantal gevallen vastgesteld. Buitenwerkers hebben twee- tot driemaal meer kans op non-melanoom huidkanker. In een handvol landen wordt NMSC al erkend als een "beroepsziekte" (Duitsland, Denemarken, Italië) (Mahler et al., J Euro Acad Dermatol Venerol, 2017).
Mannen zijn sowieso minder geneigd om te smeren: machogedrag?
De incidentie bij bouwvakkers, landbouwers, tuiniers, wegenwerkers, vissers, havenarbeiders, militairen en andere buitenwerkers neemt gestadig toe. De risico's worden onderschat, zowel door de werknemers als werkgevers. Daar bovenop komt de onderrapportage door arbeidsartsen, dermatologen en huisartsen. Er is een duidelijk verschil tussen het verwachte aantal en de effectieve aangiftes als beroepsziekte.
Er is sinds februari 2024 een aangifte en aanvraag via Fedris, het Fonds voor de Beroepsrisico's, mogelijk via het zogenaamde 'gesloten systeem' (Code 1.610 van de lange lijst van blootstellingen en beroepsziekten) voor multiple actinische keratose en plaveiselcelcarcinoom.
Bij de berekening van de beroepsblootstelling zal rekening gehouden worden met werkdagen van mei tot en met september (de zonnige dagen in de andere maanden worden uitgevlakt door de regendagen in de zomer). Deze dagen tellen mee voor 8 uur per dag. Dit komt ongeveer overeen met een beroepsloopbaan van 25 jaar buitenwerk.
Vele vormen van NMSC kunnen voorkomen worden. De WHO schat dat 70% van de huidkankers te voorkomen is door een goede preventieve bescherming. Toch wordt al te vaak de huid niet beschermd door aangepaste kleding of door het smeren van een goed werkende zonnebrandcrème. Smeren dient dan ook nog eens om de 2 à 3 uur opnieuw te gebeuren.
Mannen zijn sowieso minder geneigd om te smeren: machogedrag? UV-werende kleding, hoofd- en nekbedekkende hoofddeksels, en zonnebril zijn nuttig. Er moet zoveel mogelijk in de schaduw gewerkt worden, niet tijdens piekuren en voldoende pauzes binnen voorzien (Anne Keurentjes, proefschrift "Early detection and prevention of occupational skin cancer", 2022 ).
Preventie is dus de boodschap. De primaire huidkankerpreventie bestaat uit verminderen van de zonexpositie, gebruik van de juiste zonnebrandcrèmes en het mijden van de zon op welbepaalde tijden. Secundaire preventie is screening en vroegtijdige detectie.
Arbeidsgeneeskundig toezicht, zeker bij werknemers met huidfototype I en II en mensen onder immuunsuppressie, verdient extra aandacht. Dermatologen kunnen hier ook een duit in het zakje doen. Bij tertiaire preventie moet gedacht worden aan safe return-to-work na herstel.
"There's always the sun, mmmm, there's always the sun." (The Stranglers, 1986)
