'We kunnen veel beter doen voor patiënten in armoede'
Dokter Jean-Luc Belche is docent aan de faculteit huisartsgeneeskunde aan de universiteit van Luik en werkt in een wijkgezondheidscentrum in de Luikse wijk St-Léonard, waar heel wat mensen in armoede wonen. Zijn vaststelling: Wallonië is een van de armste regio's in Europa. Een weloverdacht zorgbeleid moet daarmee rekening houden om de zorgtoegankelijkheid zo billijk mogelijk te maken, vindt hij.
Artsenkrant: is de gezondheidszorg in België voldoende toegankelijk?
Jean-Luc Belche: Dat hangt ervan af. Toegang tot welke soort zorg? Voor de basiszorg zijn er genoeg mogelijkheden, dankzij de universele dekking en de ziekenfondsen met name. Maar voor mensen die niet van die dekking kunnen genieten en die afhangen van de dringende medische hulpverlening zijn er wel degelijk adminstratieve obstakels. Met als resultaat patiënten die de moed laten zakken. Ook al is ons systeem toegankelijk, toch blijven er patiënten voor wie gezondheidszorg te duur is, en die dus zorg uitstellen.
Neemt armoede onder patiënten toe?
Ja, zeker de laatste tijd, met de energiecrisis en met de oorlog in Oekraïne. Patiënten zien hun schulden aangroeien, waardoor ze minder gaan eten, zich minder verwarmen, met uiteraard een impact op hun gezondheid.
Zijn artsen zich voldoende bewust van die problematiek?
Ik heb geen tastbare elementen waarop ik me kan baseren. Maar a priori denk ik dat ze er weinig oog voor hebben. Een voorbeeld: wij hebben vanuit onze opleiding maar weinig kennis meegekregen over de financiële impact van onze prestaties. De kostprijs is voor de patiënt een belangrijk aspect, ook al is de impact ervan niet voor iedereen dezelfde.
Los van de financiële impact van zorg, moet er ook oog zijn voor de socio-economische context van de patiënt. Zo wordt de factor transport vaak gebanaliseerd, terwijl dat een belangrijk element is. Kan de patiënt op consultatie komen? Kan hij gemakkelijk een bloedafname betalen? Dat zijn belangrijke vragen waarvan we ons bewust moeten zijn, vooral in Wallonië, een van de armste regio's in Europa.
Een patiënt in armoede vergt een grotere tijdsinvestering.
Dat klopt, het is bewezen in de literatuur. Armoede heeft uiteraard een impact op de gezondheid van de patiënt, die sneller 'veroudert'. Chronische ziekten en multimorbiditeit komen 10 tot 15 jaar vroeger voor. Dezelfde delta zien we inzake mortaliteit. Resultaat zijn vaak veel ziekten die we moeten behandelen met minder middelen. Komt nog bij dat er vaak sprake is van gezondheidsongeletterdheid.
Welke oplossingen stelt u voor om patiënten in armoede beter te verzorgen?
Preventie is cruciaal. Mensen moeten de middelen krijgen om beter te leven en minder ziek te worden.
Daarnaast moet er in het zorgbeleid over gewaakt worden dat de meest kwetsbare patiënten niet achter blijven. Het mag er niet op uitdraaien dat zij die het meeste zorg nodig hebben, er het minst toegang toe krijgen. Er vallen besparingen te realiseren als we gaan nadenken over een beleid aangaande zorgtoegankelijkheid en preventie dat zich meer richt op de patiënten die het vaakst consulteren en die de meeste zorguitgaven genereren.
Enquête artsen en armoede
De werkgroep 'Ziek maakt arm, arm maakt ziek' van de Staten-Generaal Geestelijke Gezondheid (SGGG) behartigt de belangen van patiënten in armoede en hun financiële problemen. Om een beter zicht te krijgen op deze populatie, hun noden en de visie van de artsen organiseert Artsenkrant samen met de werkgroep en de UAntwerpen een enquête.
De enquête peilt naar uw kijk op armoede, de prevalentie en perceptie ervan en mogelijke oplossingen. Want kennis van de problematiek vormt een eerste stap om er iets aan te doen. Uw medewerking om deze vragenlijst massaal in te vullen, wordt dus erg geapprecieerd. Alvast onze hartelijke dank daarvoor.
U kan de enquête invullen aan de hand van de vragenlijst die vorige week bij Artsenkrant zat. Het kan ook online op artsenkrant.com/enquete_armoede of via de QR-code.
'Armoede verdient meer aandacht'
Ook ziekenhuisapotheker Juliette Lagreula, die momenteel aan de UCLouvain doctoreert over het gebruik van antipsychotica bij schizofrenie, reageert op onze enquête.
In de geestelijke gezondheidszorg komen we vaak met patiënten in een kwetsbare situatie in aanraking, vertelt ze. Dat arm ziek maakt, en omgekeerd, staat voor haar wel degelijk vast. "Vooral aangaande psychiatrische ziektebeelden: armoede is een risicofactor voor mentale aandoeningen en mentale aandoeningen vergroten het risico op armoede."
De prijs van geneesmiddelen ziet Lagruela niet meteen als een probleem. "Toch niet zozeer voor de psychotrope geneesmiddelen want antipsychotica en antidepressiva worden terugbetaald en ondanks het remgeld heb ik niet de indruk dat dat een hindernis vormt. Voor de benzodiapzepines bijvoorbeeld, die niet terugbetaald worden, kan dat wel een probleem zijn, maar patiënten die afhankelijk zijn van die medicatie zullen zich niet laten afschrikken door de prijs."
