Zijn apps om moedervlekken te scannen zinvol?

Slimme smartphone-apps kunnen bepaalde vormen van huidkanker in een vroeg stadium detecteren. Zijn dergelijke apps zinvol?

Eén op de vijf mensen wordt vóór de leeftijd van 75 jaar met huidkanker geconfronteerd. Daarmee is het een van de meest voorkomende vormen van kanker. Slimme smartphone-apps kunnen helpen om eventuele problemen in een vroeg stadium op te sporen.

Ziekenfonds steunt

Er bestaan inmiddels verschillende apps om de evolutie van moedervlekken thuis zelf mee op te volgen. Sommige hulpmiddelen zijn volledig gratis, zoals Huidmonitor van de Nederlandse Stichting Melanoom, bij andere apps is voor de meer geavanceerde functies een betalend abonnement vereist.

Niet onbelangrijk om weten: veel ziekenfondsen laten hun leden sinds enige tijd met korting of zelfs kosteloos gebruikmaken van zo’n huid-app. Zo hebben spelers als CM, Helan en Partenamut een samenwerking met SkinVision, een bekende app waarvoor je normaal gesproken 49,99 euro per jaar betaalt (of 6,99 euro voor een eenmalige check).

ABCDE-regel

De meer geavanceerde apps werken in grote lijnen op dezelfde manier. Nadat je een foto van de bewuste moedervlek hebt gemaakt, en eventuele klachten hebt toegelicht, wordt het beeld vergeleken met de miljoenen foto’s uit een database en geanalyseerd volgens de ABCDE-regel.

Dat wil zeggen dat er, soms geholpen door een vleugje artificiële intelligentie, gekeken wordt naar Asymmetry, Border (de begrenzing of rand), Color, Diameter en Evolution (oftewel veranderingen tussen opeenvolgende controles).

SkinVision geeft binnen de dertig seconden een risicobeoordeling, met advies over de te nemen stappen. Je kan in de app ook een herinnering instellen om het onderzoek om de zoveel tijd te herhalen, waarbij je de vorige foto’s makkelijk kan vergelijken met de nieuwe lichting.

De ontwikkelaars van SkinVision claimen een accuraatheid van negentig procent, en de app is klinisch gevalideerd. De toepassing is in de eerste plaats bedoeld om aandoeningen in een zo vroeg mogelijk stadium te detecteren. Of zoals de makers het zelf stellen: "We kunnen onmiddellijk tekenen van de meest voorkomende vormen van huidkanker ontdekken, maar het is geen diagnose". Het laatste woord is dus nog steeds aan de dermatoloog.

Onnodige druk

Dokter Katrien Ghys is als dermatoloog verbonden aan De Huidspecialisten in het Vlaams-Brabantse Schiplaken, en onder meer gespecialiseerd in dermato-oncologie. Zij is ervan overtuigd dat er, door recente technologische ontwikkelingen, grote veranderingen op til zijn op het vlak van huidcontrole.

"Dermatologen worden vandaag overspoeld met consultaties, vaak puur voor de geruststelling", zegt ze. "Veel mensen denken dat ze hun huid jaarlijks volledig moeten laten nakijken, ook als daar medisch gezien geen directe aanleiding toe is. Dat zorgt voor onnodige druk op de zorg."

Ghys hoopt dat artificiële intelligentie (AI) een rol kan spelen bij het verbeteren van die situatie, door patiënten op een betrouwbare manier gerust te stellen zonder dat er telkens een fysiek consult nodig is.

"Zelf maken we intussen gebruik van Spotwatch, een innovatief systeem dat op meerdere locaties in het land beschikbaar is. Die apparatuur maakt een gedetailleerde 3D-scan van de huid, waarna AI wordt ingezet om verdachte plekjes op te sporen. Elke analyse wordt wel nog steeds nagekeken door een dermatoloog", zegt ze.

Voor patiënten met veel atypische moedervlekken is dit volgens dokter Ghys een echte meerwaarde: "Spotwatch maakt het mogelijk om veranderingen in de huid nog sneller en objectiever op te volgen". Wel zijn er enkele beperkingen, vooral omdat bepaalde zones (zoals de voetzolen, bilspleet, tussen de tenen of onder de haren) niet goed in beeld kunnen worden gebracht.

"Daarom blijft het belangrijk om af te wisselen tussen Spotwatch en een consultatie, en deze zones regelmatig door een dermatoloog te laten controleren. Samen sterk, noemen wij dat."

Voorzichtigheid geboden

 Dokter Ghys ziet ook de huid-apps voor thuisgebruik almaar slimmer worden, zeker nu AI ook daar zijn intrede doet. "Toepassingen als SkinVision of Miiskin zijn CE-gekeurd en kunnen mensen beslist helpen om hun huid in de gaten te houden. Met een eenvoudige smartphonefoto analyseren ze pigmentvlekken en geven ze aan of er reden is tot ongerustheid", vat ze de mogelijkheden samen.

"Maar voorzichtigheid blijft geboden", voegt ze er meteen aan toe. "De apps kunnen een nuttige eerste indicatie geven, maar zijn geen vervanging voor een medische beoordeling. De nauwkeurigheid hangt bijvoorbeeld sterk af van de kwaliteit van de smartphonecamera, de lichtinval, dat soort zaken. Bovendien houden ze geen rekening met je medische voorgeschiedenis of huidveranderingen die alleen een arts opmerkt. Ik stel vast dat hierdoor vaak onnodig ongerustheid ontstaat."

Samengevat: slimme huid-apps bieden zeker een laagdrempelige ondersteuning, maar kunnen een dermatologisch consult nog niet volledig vervangen. "Een scan met de zeer geavanceerde Spotwatch-apparatuur komt daar al een stuk dichterbij in de buurt", besluit Dokter Ghys. "De technologie staat op dit vlak bovendien allesbehalve stil, dus ik ben heel benieuwd wat de toekomst nog zal brengen."

‘Huid-apps kunnen een dermatologisch consult niet vervangen, maar een scan met Spotwatch komt daar al een stuk dichterbij in de buurt’

– dr. Katrien Ghys, dermatoloog

Voorkomen is...
De belangrijkste oorzaak van kanker is een overmatige blootstelling aan de UV-straling van de zon. Hierdoor kan het DNA in de pigmentcellen van de huid beschadigd raken, waardoor genetische mutaties optreden. Misschien wel de bekendste, en een hele agressieve vorm van huidkanker is melanoom. Deze aandoening kan op een gezonde huid ontstaan, maar in ongeveer dertig procent van de gevallen begint melanoom bij een bestaande moedervlek. 
Met de zomer in zicht, neemt het risico op zonnebrand gevoelig toe. Beschermen tegen de gevaarlijke UV-straling van de zon kan door insmeren met zonnebrandcrème, liefst van tenminste factor 30 en met UV-A-filter.
Daarnaast houdt u best ook rekening met de UV Index, ook wel aangeduid met ‘zonkracht’, die de totale hoeveelheid UV op het middaguur weergeeft. Hoe hoger de zonkracht, hoe sneller iemand in de zon verbrandt – ongeacht de temperatuur. De kans is groot dat de standaard weerapp op uw telefoon ook de UV Index vermeldt. Zo niet, dan is de gratis app van het KMI – die ook rekening houdt met uw locatie – een uitstekend alternatief.