Lachgas lang niet altijd lachwekkend

Stikstofoxide is niet langer voorbehouden aan anesthesisten. Het is te koop in zowat elke supermarkt en wordt gebruikt voor zijn euforisch effect, meestal door jongeren. Gezondheidsprofessionals en politici maken zich zorgen.

Distikstofoxide, stikstofoxide of lachgas is een heel populaire drug geworden bij scholieren en studenten. Het is legaal te koop en niet duur en wordt in de keuken gebruikt als gaspatroon voor slagroomspuiten. Maar consumenten gebruiken het gas voor een ander doel, een prettig gevoel, lach- en giechelbuien.

De afgelopen maanden stelden verschillende gezondheidsverenigingen en -organisaties een toename vast van het 'recreatief gebruik' van lachgas op openbare plekken. In sommige steden is het niet langer ongewoon om lege gaspatronen langs de weg te vinden. Volgens de vzw Eurotox, het sociaal-epidemiologisch observatorium voor alcohol en drugs in Wallonië en Brussel (Observatoire socio-épidémiologique alcool-drogues en Wallonie et à Bruxelles), is het moeilijk om de grootte van het fenomeen in te schatten: "Er is weinig informatie over de uitgebreidheid van het probleem. Epidemiologische methoden zijn niet aangepast en het is daarom moeilijk te zeggen in welke mate de recreatieve consumptie van stikstofoxide toeneemt."

Multipele risico's

Het gebruik van lachgas is niet zonder gevaar. Heel wat zorgverstrekkers en verenigingen verwittigen consumenten voor de gevolgen van de consumptie van lachgas; bewustzijnsverlies, risico op hypoxie, beschadiging van het zenuwstelsel, en nog meer.

Omwille van dat gevaar nemen overheden maatregelen. In Mechelen is de consumptie van lachgas inmiddels verboden op openbare plaatsen. Volgens de vzw Fedito Bxl, Brusselse Federatie van Instellingen voor Verslaafden, is een dergelijk verbod geen oplossing. "Je kan gezondheidsproblemen niet oplossen door nog maar een verbod. Dat is zinloos." Die mening wordt gedeeld door de vzw Eurotox. "Je moet je eerder afvragen wat de redenen zijn voor die consumptie en burgers informeren over de risico's van de drug en over wat te doen om de risico's zoveel mogelijk te reduceren."

Dr. Matthieu Clanet, anesthesist in het Delta Ziekenhuis in Brussel, kent het gas, hij gebruikt het dagelijks bij chirurgische ingrepen. "Het gebruik van het gas voor het opwekkend effect was minder courant in de 19de en 20ste eeuw, maar dook in de jaren 1980 opnieuw op in de Verenigde Staten en twee decennia later in Europa", zo zegt de arts.

Ook Eurotox wil mensen verwittigen voor de gevaren van het gebruik van lachgas. "Alleen al de toediening van het product is niet zonder gevaar", stelt Eurotox. Lachgas wordt vaak geconsumeerd via een opgeblazen ballon. Zo wordt het opgewarmd omdat het in flessen bewaard wordt op lage temperatuur. "Als het gas direct gebruikt wordt van de fles of het patroon is er een risico op vrieswonden en longembolie", weet Eurotox. "Mensen die lachgas gebruiken kunnen bovendien met kortdurend bewustzijnsverlies kampen", zegt dr. Matthieu Clanet. "Dat leidt op zijn beurt tot een risico op zware valpartijen. Het effect kan bovendien versterkt worden als het samen met alcohol geconsumeerd wordt. En het gas dat je in de winkel koopt is puur, en niet aangelengd met zuurstof en kan tot hypoxie leiden en zo ook tot zuurstoftekort."

Nefast effect op zenuwstelsel

Lachgas levert ook chronische risico's op als het herhaaldelijk wordt geconsumeerd. Hoofdpijn, duizeligheid en hartritmestoornissen kunnen optreden. Verschillende wetenschappelijke onderzoeken brachten ook de schadelijke rol van stikstofoxide op het zenuwstelsel aan het licht. "Het gas leidt tot het inactiveren van vitamine B12 via de oxidatie van zijn kobaltionen. Dat verhindert dat de vitamine zich aan het enzym methioninesynthetase bindt wat leidt tot een demyelinisatie van de myelineschede en tot een gecombineerde sclerose van het beenmerg", zegt dr. Clanet. Het is dat biologisch proces dat het verlies van gevoeligheid in de ledematen verklaart bij patiënten die veel lachgas consumeren. De ontwikkeling van megaloblastaire anemie is een ander probleem dat gecorreleerd is met het inactiveren van vitamine B12: de rode bloedcellen zijn te groot en er zijn er niet genoeg. Daarom heeft het organisme moeite om de cellen van zuurstof te voorzien.

Verscheidene patiënten die met een verlies aan gevoeligheid in hun ledematen kampten na herhaalde consumptie van lachgas, konden worden behandeld door regelmatige toediening van vitamine B12. "Maar het verlies van gevoeligheid kan onomkeerbaar zijn als de patiënt niet op tijd wordt behandeld", waarschuwt dr. Matthieu Clanet.